PUSHTETI GJYQESOR . GARANCITE KUSHTETUESE DHE LIGJORE.
1. PushtetiGjyqesor
Te gjithe gjyqetaret te menduar si nje trup e vetme me te cilen realizohet e drejta e gjykimit quhen pushtet gjyqesor, ndersa duke iu referuar personave qe e perbejne ate quhen gjykate. Kushtetuta nepermjet nje
sere dispozitash tregon kujdes te vecante ne sigurimin e pavaarsise se gjykatave me qellim qe te shmanget cdo lloj presioni qe atyure mund tu vije nga cdo pushtet tjeter apo nga private. Per te siguruar mbrojtjen dhe pavaarsine e pushtetit gjyqesor Kushtetuta parashikon ngritjen e Keshilli te Lartet e Drejtesise , kryetar I te cilit eshte Presidenti I Republikes. Gjyqetaret I nenshtrohen vetem ligjit ,ata jane te palevizshem ,dmth nuk mund te lirohen e transferohen nga detyra pa pelqimin e tyre2. Garantimi i pavarsise se pushtetit gjyqesor
Sipas nenit 145 te Kushtetutes Gjyqtaret jane te pavarur dhe i nenshtrohen vetem Kushtetutes dhe ligjeve, gje qe tregon se ne ushtrimin e funksioneve te tyre ata nuk varen nga asnje pushtet tjeter dhe as nga detyrime hirearkike brenda vet pushtetit gjyqesor. Pavarsesia dhe paanshmeria e gjyqtarit garantohet edhe nga Konventa Lirive dhe te Drejtave Themelore te Njeriut dhe K.Pr.C.
3. Garantimi i ndalimit te krijimit te gjykatave te jashtezakonshme
Per te shmangur qe nje mosmarrveshje e vecante te gjykohet nga nje organ gjyqesor , i krijuar qellimisht vetem per te gjykuar kete mosmarrveshj, Kushtetuta parashikon qe ne asnje rast , Kuvendi nuk mund te krijoje gjykata te jashtezakonshme. Kuvendi mund te krijoje gjykata ne fusha te vecanta per te zgjidhur mosmarreveshje nebaze te kritereve te pergjithshme.
E drejta e aksesit ne gjykate del nga permbajtja : Kushtetuta parashikon se : “Kushdo per mbrojtjen e te drejtave te tij,te lirive dhe te interesave te tij kushtetuese dhe ligjore ka te drejten e nje gjykimi te drejte nga nje gjykate e pavarur dhe e paanshme ecaktuar nga ligji. Sipas K.P.C gjykata nuk mund te refuzoje te shqyrtoj dhe te jap vendime per ceshtje qe i paraqiten per shqyrtim me arsyetimin se ligji mungon ,nuk eshte I plote,ka kundershtime ose eshte i paqarte.
5. Garantimii parimit te kontradiktoritetit
Parimi i kontradiktoritetit eshte nje parim shume i rendesishem kushtetues, i cili vlen edhe per gjykimin civil. Nga ky parim burojne ne menyret e pashmangshme te gjitha normat e tjera qe rregullojne procesin civil. Sipas ketij parimi asnje pale nuk mund te gjykohet pa u degjuar ose pa u thirrur ne gjykim. Ky parim sherben si nje garanci kushtetuese dhe ligjore per dhenien e nje vendimi gjyqesor sa me te drejte dhe te bazuar ne prova.
6. Garantimi qe procesi gjyqesor te zhvillohet ne menyre te drejte
Detyrimi per zhvillimin e nje procesi gjyqesor ne menyre te drejte buron nga Kushtetuta, e cila I jep nje rendesi te vecante ketij parimi duke i njohur Gjykates Kushtetuese te drejten per te ushtruar kontroll per garantimin e procesit te rregullt gjyqesor. Parimi i kontradiktoritetit perben ne vetvete nje garanci per zhvillimin e nje procesi sa me te drejte duke I vendosur palet ne pozita sa me te pershtatshme procedurale per te realizuar paraqitjen e kerkimeve dhe mbrojtjen e tyre.
7. Garantimi i parimit te karakterit publik te gjykimit
Garantimi i karakterit public te gjykimit i sherben jo vetem paleve ne gjykim, por edhe interesave te publikut te gjere. Karakteri public i gjykimit lejon qe ushtrimi i pushtetit gjyqesor te kontrollohet nga opinion public duke siguruar ne kete menyre besimin e publikut ne dhenien e drejtesise.
8. Garantimiqe gjykimi te zhvillohet brenda nje afati te arsyeshem
Ne themel te detyrimit te zhvillimit te gjykimit, brenda nje afati te arsyeshem qendron nje parim I lashte sipas te cilit “drejtesi e vonuar, drejtesi e mohuar”. Detyrimi per zhvillimin e gjykimit brenda nje afati te arsyeshem buron si nga Kushtetuta ashtu edhe nga K.Pr.Civile. per te garantuar afate te arsyeshme gjykimi K.\Pr.Civile ka parashikuar afate dhe rregulla te vecanta per fillimin dhe vazhdimin e gjykimit: