Fakulteti i Administratës Publike -Aspekti politik i Globalizimit

• Fakulteti i Administratës Publike
  Lënda: Nryshimet Shoqërore dhe Globalizimi                                                                             Tema “ Aspekti politik i Globalizimit                                                                                     
  
  
•  Përmbajtje : Hyrje
• Përkufizimi i Globalizimit
• Format e Globalizimit
• Aspekti Politik i Globalizimit
• Historiku i shkurtë dhe zhvillimi i globalizimit 
• 7 Dobësimi i sovranitetit shtetëror 
•  8 Global Governance 
•  8 Global Governance mes utopisë dhe domosdoshmërisë
•  9 Global Governance si përgjigje ndaj problemeve globale
•  9 Përfundim 
•  “ Aspekti politik i Globalizimit ” – Isa Avdullai Hyrje Të menduarit në botën dhe në ndodhitë globale që na rethojnë, deshtëm ne apo nuk deshtëm na bëjnë të pyetemi dhe kërkojmë shumë përgjigje. Ҫka është ajo globalizim, globale, botërore, cilat janë ato vizione dhe interesa politike, ekonomike dhe kulturore, që sjellin zhvillim dhe përparim të mëtejshëm të njerzimit, janë këto vetëm disa nga pytjet e shumta të njeriut moral për të cilat ose nuk ka gjetur ose është shumë rëndë të jepet përgjigje. Ndryshimet shoqërore gjatë historisë kanë pasur ndikime të ndryshme në jetën njerëzve nëpër epoka të ndryshme. Zakonisht, këto ndryshime janë shprehur si risi ekonomike, politike e kulturore në jetën shoqërore të popujve të ndryshëm, të cilat, në raste të caktuara, kanë pasur një shtrirje më të gjerë, duke i kaluar kufijtë e grupeve shoqërore të popujve dhe duke u shtrirë nëpër popuj e kultura të ndryshme. Në pjesën e parë të këtij punimit, bëhet një paraqitje teorike e dukurisë së Globalizimit si dukuri shoqërore, e cila ka shkaktuar ndryshime shoqërore anekënd botës, kurse në vazhdim do të përqëndrohemi dhe shtjellojmë Aspektin Politik të Globalizimit .
• 4. “ Aspekti politik i Globalizimit ” – Isa Avdullai Përkufizimi i Globalizimit Nëse jemi bërë pjesë me apo pa dashje dhe i jemi nënshtruar në një farë mënyre në shumë plane fenomenit të globalizimit, duket se shumëkush mbi të ka një koncept të ndryshëm. Vështirësitë nisin pikërisht këtu, në përcaktimin e konceptit bazë. As në debatin shkencor dhe as në atë të gjerë publik nuk ka një përkufizim të vetëm e të unifikuar, të njohur si të tillë nga të gjithë. Le të shohim në një mënyrë të përmbledhur disa nga përpjekjet për të përkufizuar konceptin e globalizimit, përkatësisht nga Elmar Altvater, Anthony Giddens dhe Ulrich Menzel, autorë këta që janë vetëm disa nga autorët e shumtë që shtjellojnë temat e globalizimit: quot;Globalizimi është një proces i kapërcimit të kufijve të lindur historikisht. Ai nënkupton të njëjtin fenomen si erozioni (pra nuk është zhdukje) e sovranitetit kombëtaro-shtetëror dhe prezantohet si shkëputje e ekonomisë së tregut nga ‘shtrati‘ i rregullave morale dhe detyrimeve të institucionalizuara të shoqërivequot;. quot;Globalizimi është intensifikimi i marrëdhënieve sociale mbarëbotërore, përmes të cilave vende të largëta mbajnë lidhje me njëra-tjetrën, në mënyrë të tillë që ngjarjet në një vend karakterizohen nga të njëjtat procese, sikurse edhe në një vend tjetër shumë kilometra larg dhe anasjelltasquot;.
• 1 Në enciklopedi të ndryshme që mund të shfrytëzohen “online” në Internet, globalizimi përkufizohet, si: “proces i transformimit të gjërave ose dukurive lokale a regjionale në dukuri globale. Mund të përkufizohet edhe si proces, në bazë të të cilit popujt e botës janë të unifikuar në një shoqëri të vetme dhe funksionojnë bashkërisht. Ky proces është kombinim i forcave ekonomike, teknologjike, sociokulturore e politike”                                                                                           
• 2 Një definicion tipik – mirëpo kufizues – mund të merret nga Fondi Monetar Ndërkombëtar (FMN ose IMF), i cili e thekson ndërvarësinë ekonomike gjithnjë në rritje të vendeve rreth e përqark botës përmes shtimit të vëllimit dhe shumëllojshmërisë së transaksioneve tej-kufitare në mallra e në shërbime, rrjedhjen e lirë ndërkombëtare të kapitalit si dhe shpërndarjen tejet të shpejtë e të gjerë të teknologjisë.
• 3 Ky definicion ka të bëjë më shumë me të ashtuquajturin globalizim ekonomik, ndërsa shumë të tjerë duken se pajtohen me atë se globalizimi më shumë është një koncept
• 5. “ Aspekti politik i Globalizimit ” – Isa Avdullai qytetërimi (civilizimi) me aspektet e ndryshme të tij ekonomike, politike, kulturore dhe teknologjike, të cilët mund të jenë ngushtë të gërshetuar me njëri-tjetrin. Duke e përmbyllur këtë pjesë, në të cilën flasim për një trajtim teorik të dukurisë së globalizimit, është me rëndësi të theksohet se në aspektin ekonomik globalizimi karakterizohet nga përpjekjet për përhapjen e ekonomisë së tregut të lirë në shkallë globale. Por në anën tjetër, fenomeni i globalizimit assesi nuk mund të shihet ngushtë si dukuri e shkëmbimeve ekonomike e tregtare dhe e përhapjes së korporatave ndërkombëtare. Nga paraqitja e mësipërme e pikëpamjeve të autorëve të ndryshëm, mund të përfundojmë se globalizimi, në radhë të parë, duhet të shihet dhe të vlerësohet si dukuri sociologjike, që manifestohet pothuajse në të gjitha sferat e jetës së njeriut. Ndikimi i këtij fenomeni ka bërë që ndryshimet shoqërore në jetën e bashkësive shoqërore anekënd botës të jenë shumë më të shpejta se në të kaluarën. 5
• 6. “ Aspekti politik i Globalizimit ” – Isa Avdullai Format e Globalizimit Mund të thuhet se globalizimi është process që prek në të gjitha fushat e jetës së njeriut. Në vazhdim do të përmendim format dhe veçoritë kryesore të këtij procesi të manifestuar në jetën ekonomike, kulturore dhe politike e juridike. 1. Në aspektin ekonomik globalizimi shfaqet në: - Hapjen e kufive shtetror në mënyrë që tregtia dhe investimet midis tyre të rriten. - Rritjen e tregtisë ndërkombëtare në një shkallë shumë më të shpejtë sesa rritja e ekonomisë botërore, - Shtimin e rrjedhjes ndërkombëtare të kapitalit përfshirë edhe investimet e jashtme direkte - Lidhjen e marrëveshjeve si dhe krijimi i organizatave ndërkombëtare - Zhvillimin e sistemeve globale financiare. 2. Në aspektin kulturor globalizimi shfaqet në: - Mediat moderne dhe marketingu bëjnë që njerezit të shohin vazhdimisht të njejtat programe televizive, të veshin rrobat të së njejtës markë, të dëgjojnë të njejtën muzikë dhe të jetojnë me të njejtat ideale në gjithë botën. - Shkëmbimin kulturor gjithnjë më të madh ndërkombëtar. - Përhapjen e multikulturalizmit si dhe pranimin më të mirë individual në shumëllojshmërinë kulturore. - Udhëtimin dhe turizmin gjithnjë më të madh ndërkombëtar - Formimin ose zhvillimin e një sërë vlerash universale... 3. Në aspektin politik dhe juridik globalizimi shfaqet në: - Lidhjet dhe bashkpunimin politik ndërshtetëror gjithnjë e më shumë të detyruar. - Shtimin e numrit të standardeve të zbatuara në shkallë globale, p.sh. ligjet për të drejtat e autorit (copyright laws) dhe patentat. - Marveshjeve të ndryshme ndërshtetrore siç janë marveshja për liberalizimin e qarkullimit të njerëzve, liberalizimin e qarkullimit të mallërave, etj. - Themelimin e gjykatave ndërkombëtare për krime lufte. Emëruesi i përbashkët i këtyre tri formave të globalizimit është rritja e kontaktit përtej kufijve. Në vazhdim do të ndalemi e ta analizojmë aspektin politik të globalizimit. 6
• 7. “ Aspekti politik i Globalizimit ” – Isa Avdullai Aspekti politik i Globalizimit • Historiku i shkurtë dhe zhvillimi i globalizimit politik Globalizmi është një koncept që nisi të përdorej gjërësisht në mesin e dytë të shekullit të XX por që termi dhe koncepti që njerezit kishin për të filloi të kristalizohej rreth viteve 1980, vite këto që kane lidhje të drejtpërdrejtë me fundin e Luftës së Ftohtë dhe rrëzimin e Murit të Berlinit. Kjo është periudha ku filloi të zhvillohet globalizimi politik. Lufta e ftohtë mund të konsiderohet si përplasja e fundit e madhe midis shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe ish Bashkimit Sovietik. Përfundimi i kësaj Lufte shënoi fundin e një epoke që kërcënonte shtetet për luftëra të reja dhe hyrjen në një epokë të re të globalizmit. Gjatë kësaj kohe ekonomia globale pati zhvillime galopante dhe të menjëhershme duke lënë mbrapa globalizmin politik. Ky zhvillim erdhi si rezultat i një bumi në zhvillimet e reja teknologjike në drejtim të komunikimit dhe transportit. Lëvizja e kapitalit nga njëri vend në tjetrin mbarti edhe një sërë fenomenesh negative si crregullime në sistemet politike dhe revolta në komunitetet e vendeve të ndryshme. Megjithatë ai krijoi tregje dhe pasuri të reja të cilat sollën edhe zhvillimin social dhe ekonomik të këtyre shteteve. Nga ana tjetër mund të themi se ligji ndërkombëtar dhe politika botërore nuk kanë ecur paralelisht me ekonominë botërore – duke theksuar se kjo e fundit është motori kryesor që vë në lëvizje ndryshimet në politikën globale. Pengesë kryesore ka qenë mospatja e zhvillimeve të njetja në shtete të ndryshme të historisë, kulturës, traditës, besimit dhe normave dhe ligjeve të “pashkruara të sjelljes”, në një kohë që edhe demokracia nuk ka si të jetë në nivele të njejta ndër shtete që kanë patur sisteme të ndryshme politike për të mos thënë edhe krejt të kundërta. Ky është edhe shkaku kryesor që globalizmi politik akoma nuk e ka shtruar “trasën e vet” në mënyrë uniforme në të gjitha shtetet. Sidoqoftë ekonomia globale po ndryshon konturet e ligjit dhe po nxit krijimin e Institucioneve të reja globale ligjore si dhe norma të reja të mirëfunksionimit të këtyre institucioneve. Diplomatët dhe juristët janë duke studiuar dhe punuar rregulla ndërkombëtare për falimentimin, pasurinë intelektuale, procedurat bankare si dhe në shumë fusha të tjera që kanë lidhje me këto. Nga ana tjetër teknologjia ka ndikuar fuqishëm edhe në ndryshimin e kulturave edhe pse një sërë shtetesh po përpiqen të ruajnë identitetin e tyre në drejtim të besimit fetar apo edhe moralit që ato kanë. Ndërkohë që edhe roli i organizatave të ndryshme ndërkombëtare po ndikojnë fuqishëm në globalizimin e rregullave të bashkëpunimit ekonomik, social dhe politik. 7
• 8. “ Aspekti politik i Globalizimit ” – Isa Avdullai Të gjithë vendet po përjetojnë një proces kompleks zhvillimesh politike globale ku janë përfshire institucionet ndërkombëtare, korporatat multikombëshe, grupet qytetare, fondamentalsitet dhe terroristët, pra shkurt politika globale. • Dobësimi i sovranitetit shtetëror Shtetet fillojnë ta humbin sovranitetin e tyre jo vetëm nga numri i madhi organizatave (jo)qeveritare por në radhë të pare në llogari të ndërmarjeve korporative gjigante, që bëhen gjitnji e më të fuqishme, fuqi kjo e cila hapur rëzon të gjitha kufite paraprak. Sa më shum që shtetet t’u hapin rugët ndërmarjeve me veprim global dhe rrymimeve finansiare, zvoglohet mundësija e ndikimit dhe dobësojne instrumentet tradicionale të ekonomisë dhe politikës finansiare siç janë tatimet dhe kamata. Liberalizimi i jashtëm, shuarja e regullit të mbrendshëm shtetëror dhe mekanizmat e tregut global e prekin sovranitetin e shtetit. Shumë detyra të cilat i kishte kryer vetë çdo qeveri deri më tani, tash e tutje duhet të kryhen në bashkpunim me qeveritë tjera. • Global Governance (Qeverisje Globale) Nëse problemet marrin gjithnjë e më shumë karakter global, atëherë duhet të quot;globalizohetquot; edhe zgjidhja politike e problemit. Për këtë ekzistojnë koncepte të ndryshme deri në ngritjen e një shteti ndërkombëtar. Meqenëse kjo do të mbesë të paktën edhe për njëfarë kohe një utopi dhe, sipas mendimit të shumë të tjerëve, edhe e padëshirueshme, po kërkohen rrugë dhe mënyra të tjera të reja organizimi për politikën në epokën e globalizimit. Për këtë ka lindur termi “Global Governance” i cili përcaktohet si: Qeverisje dhe qeveri botërore, Politikë e brendshme botërore, Politikë e rendit botëror, Politikë e shek. të 21- të, Kundërkoncept i neoliberalizmit dhe si Përgjigje ndaj globalizimit.4 „Kapitalizmi është një tigër i fuqishëm dhe i fortë, i cili mund të ngacmohet dhe nxitet për të gjallëruar ekonominë – duke presupozuar, që forcat e tij zbuten nëpërmjet institucioneve qytetare dhe politike. Globalizimi e ka liruar këtë tigër nga kafazi, duke ia ekspozuar një kapitalizmi quot;të egërquot;, i cili në mënyrë të ngjashme me një tigër i ka rifituar sërish të gjitha instiktet e tij grabitqare dhe gllabëruese“5 Qëllimi i Global Governance është rizbutja e „tigrit“ të liruar nga globalizimi. 4 http://www.dadalos.org/globalisierung_alb/grundkurs_5.htm 5 Benjamin R. Barber 8
• 9. “ Aspekti politik i Globalizimit ” – Isa Avdullai • Global Governance mes utopisë dhe domosdoshmërisë „Global Governance“ nuk është një projekt romantik për një ‚botë të vetme‘ të shëndetshme, por një përgjigje realiste ndaj sfidave të globalizimit “, kështu argumenton Franz Nuscheler. Konceptet e Global Governance përpiqen të gjejnë linja zgjidhjesh për problemet ndërkombëtare. Domosdoshmëria e rrugëve të reja në zgjidhjen e problemeve është pothuaj diçka e padiskutueshme, megjithatë arkitektët e Global Governance e shohin veten shpesh objekt të qortimit, se projektet e tyre janë utopike. Si duhet të funksionojë bashkëpunimi global në mënyrë efektive, nëse Shtetet e Bashkuara, si pushtet hegjemonial, të kërkojnë gjithnjë e më tepër të ecin vetëm, p.sh. duke dalë nga Protokolli i Kyotos, çka do të thotë një goditje e rëndë për përpjekjet në ndërtimin e një mbrojtjeje të klimës? E kush duhet ta koordinojë bashkëpunimin e shteteve, sipërmarrjeve? Po edhe nëse do të mund të koordinohej një bashkëpunim efektiv: përmes kujt legjitimohen vendimet? Global Governance duhet të jetë në të njëjtën kohë efektive dhe demokratike. Të dyja këto kërkesa bazë ndërtojnë një raport të tendosur me njëra tjetrën. Modelin më të përparuar të bashkëpunimit mes shteteve dhe shoqërive e shohim te Bashkimi Evropian (BE), i cili mund të vlejë eshe si laborator për Global Governance. Në kuadër të BE-së mund të shihet mjaft qartë dilema e tematizuar mes eficiences dhe demokracisë, ku duhet mbajtur vazhdimisht parasysh, që ngjashmëria mes shteteve evropiane është natyrisht shumë më e madhe se sa është standarti botëror. • Global Governance si përgjigje ndaj problemeve globale Shpërndarja e padrejtë e fitimeve, pezullimi i tatimeve përmes qendrave offshore, krizat ndërkombëtare si pasojë e lëvizjeve të paimagjinueshme spekulative të kapitalit, konkurrenca lokale shkatërrimtare për shkak të potencialit kërcënues të sipërmarrjeve multinacionale si dhe probleme të tjera pasojë të globalizimit (ekonomik) mund të trajtohen në mënyrë të përshtatshme vetëm në kuadrin global, ku aktorët duhet të bashkëpunojnë në të gjitha nivelet. Për të gjitha këto, por edhe për probleme të tjeraë shteti kombëtar është shumë i vogël. Duhen gjetur forma dhe arena të reja të politikës. Kështu, integrimi evropian përcaktohet si një përgjigje sukses-premtuese ndaj sfidave të globalizimit. Politika e organizuar, sikurse edhe më parë, kryesisht në nivel territorial dhe në kuadrin e shteteve kombëtare, ka mbetur prapa në krahasim me ekonominë e organizuar gjithnjë e më tepër në mënyrë ndërkombëtare apo globale, e çliruar nga kufijtë dhe materia. Vendosja e kapitalizmit në quot;shtratinquot; e një shteti social, kërcënon të dështojë në këtë çbalancim raportesh bazë. Por jo për gjithçka, për çfarë qortohet globalizimi, është vërtetë ai përgjegjës. Shpesh ai shërben për politikanët si kokë turku dhe armë argumentimi për të justifikuar qëllimet apo gabimet e tyre madhore. 9
• 10. “ Aspekti politik i Globalizimit ” – Isa Avdullai Përfundim Si nje term kyç, në fakt i ri por i gjithëpranishëm, globalizimi instrumentalizohet në funksion interesash të ndryshme. Ndaj njohja e këtyre proceseve duhet të shkojë shumë larg, përtej të kuptuarit më të mirë të diskutimit rreth globalizimit. Ky fenomen është duke e çuar botën drejt integrimeve ekonomike e socio-kulturore me përmasa botërore, të cilat nuk kanë ndodhur kurrë më parë në përmasa të tilla në historinë e njerëzimit. Shumë analistë në botë, kur flasin për globalizimin, shpesh potencojnë se globalizimi është një proces human me perspektivë dhe si i tillë është i pashmangshëm. Mirëpo, si çdo fenomen i madh, edhe ai ka dobësitë dhe problemet e veta, që i kategorizon njerëzit në përkrahës dhe kundërshtarë të globalizimit. Me qëllim të flakjes së kësaj ndarjeje, midis njerëzve duhet të gjenden idetë e reja dhe të kapshme për të gjithë. Përndryshe, globalizimi mund të jetë utopi. Duke pasur parasysh kompleksitetin e proceseve të globalizimit, nuk na befason fakti se ndjenjat e njerëzve kundrejt globalizimit janë më të ndryshme dhe ndër të tjerash në kundërshtim me të. Në një pikpamje kemi pajtim të plotë mes simpatizuesve dhe kundërshtarëve të globalizimit : Globalizimi as që mund të ndalet apo në çfarëdo mënyre të kthehet mbrapa. Me rendësi është se çka do të bëjnë me këtë process shtete dhe actorët e tij të shumtë 10

Detyra Plote

Globalizimi Detyre Kursi - Ekonomi

1. Përmbajtja
1. Hyrje ************************************
2. Përkufizimi *********************************
3. Historiku i Globalizimit ************************
4. Natyra dhe ekzistenca e Globalizimit *************
5. Karakteristikat e Globalizimit *******************
6. Shkaqet e Globalizimit *************************
7. Pro-globalizimi (Globalizimi) ********************
8. Anti-Globalizimi (Drejtësia Globale) **************
9. Matja e globalizimit ***************************
10. Kosova dhe Globalizimi ***********************
11. Shqipëria dhe Globalizimi *********************
12. Rekomandime ******************************
13. Literatura: ************************************
GLOBALIZIMI

Hyrje
Duke u nisur nga fakti, se në lidhje me temën e globalizimit ekzistojnë njohuri paraprake të marra nga mediat, mendoj që një punim i përmbledhur është një mundësi për njohuri më të shumta në këtë temë.
Përkufizimi
Në fillim duhet të bëjmë dallimin midis termave globalizëm dhe globalizim. Globalizmi, në thelbin e tij, përshkruan dhe shënon jo më tepër se një botë e cila karakterizohet me rrjetë të lidhjeve që i kapërcejnë hapësirat multi-kontinentale.
Përkundër kësaj, globalizimi shënon rritjen ose zvogëlimin në shkallë të globalizmit. Ai fokusohet në forcat, dinamizmin ose shpejtësinë e këtyre ndryshimeve.
Globalizmi, pra, e përshkruan realitetin e të qenët i ndërlidhur, kurse globalizimi përfshinë shpejtësinë në të cilën këto lidhje shtohen apo pakësohen.
Definicioni
Një definicion tipik – mirëpo kufizues – mund të merret nga Fondi Monetar Ndërkombëtar (FMN ose IMF), i cili e thekson ndërvarësinë ekonomike gjithnjë në rritje të vendeve rreth e përqark botës përmes shtimit të vëllimit dhe shumëllojshmërisë së transaksioneve tejkufitare në mallra e në shërbime, rrjedhjen e lirë ndërkombëtare të kapitalit si dhe shpërndarjen tejet të shpejtë e të gjerë të teknologjisë.
Ky definicion ka të bëjë më shumë me të ashtuquajturin globalizim ekonomik.
Mund të thuhet se:““Globalizimi është një term përfaqësues për një seri komplekse të ndryshimeve ekonomike, seri komplekse të ndryshimeve ekonomike, sociale, teknologjike, kulturore dhe politike, që sociale, teknologjike, kulturore dhe politike, që vërehen në ndërvarësinë (interdependence), vërehen në ndërvarësinë (interdependence), integrimin dhe ndërveprimin (interaction) integrimin dhe ndërveprimin (interaction) gjithnjë në rritje midis popujve dhe kompanive gjithnjë në rritje midis popujve dhe kompanive në vende të ndryshme të botës”.në vende të ndryshme të botës”.
Historiku i Globalizimit
Si një term “globalizimi” ka filluar të përdoret qysh në vitin 1944, mirëpo ekonomistët kanë filluar ta aplikojnë aty kah viti 1981. Termi “fshat global” u afirmua pas botimit të veprës
Understanding Media
(Routledge, Londër, 1964) nga autori M. McLuhan.
Ndërkaq Theodore Levitt është më meritori për farkimin e termit ‘globalizim’ përmes një artikulli të tij që ai e shkroi në vitin 1983 për Harvard Business Review të titulluar “Globalization of Markets” (“Globalizimi I TREGJEVE”)
Që nga Lufta e Dytë Botërore, globalizimi është zhvilluar nga raundet e negociatave mbi tregtinë, fillimisht nën patronazhin e GATT-it (The General Agreement on Tariffs and Trade – Marrëveshja e Përgjithshme për Tarifat dhe Tregtinë), që kanë çuar në një seri të marrëveshjeve për ngritjen e kufizimeve në tregtinë e lirë. Raundi i Uruguait (1984-1995) ka çuar te marrëveshja për themelimin e Organizatës Botërore të Tregtisë (OBT ose WTO), për të ndërmjetësuar në mosmarrëveshjet tregtare.
Me qëllim të reduktimit të tarifave e të pengesave tregtare janë nënshkruar edhe një sërë marrëveshjesh shumëpalëshe, përfshirë këtu edhe Marrëveshjen e Mastrihtit (Maastricht Treaty) në Evropë dhe Marrëveshjen për Tregti të Lirë në Amerikën Veriore (The North American Free Trade Agreement - NAFTA).
Disa autorë më me mëndje e parapëlqejnë termin internacionalizim sesa globalizim.
Te internacionalizimi, roli i shteteve dhe rëndësia e kombeve janë më të mëdha, ngase globalizimi në formën e tij komplete i eliminon shtetet kombëtare.
Disa të tjerë janë të mendimit se globalizimi është një gjeografi e imagjinuar; d.m.th. një mjet politik i qeverisjes së neoliberalistëve, të cilët tentojnë t’i përdorin disa pamje e diskurse të politikës botërore për t’i arsyetuar agjendat e tyre politike.
Disa veçori të Globalizimit
1. Në nivelin ekonomik globalizimi shfaqet në:
a- rritjen e tregtisë ndërkombëtare në një shkallë shumë më të shpejtë,
b- shtimin e rrjedhjes ndërkombëtare të kapitalit,
c- lidhjen e marrëveshjeve ndërkombëtare që kanë shkaktuar krijimin e organizatave si WTO (Organizata Botërore e Tregtisë) dhe të karteleve ekonomike siç është OPEC (The Organization of the Petroleum Exporting Countries (Oranizata e Vendeve Transportuese të Naftës),
d- zhvillimin e sistemeve globale financiare,
e- rritjen e rolit të organizatave ndërkombëtare siç janë WTO, WIPO (The World Intellectual Property Organization (Organizata Botërore e Pronesisë Intelektuale), IMF që merren me transaksione ndërkombëtare.
2. Në nivelin kulturor globalizimi shfaqet në:
a- shkëmbimin kulturor gjithnjë më të madh ndërkombëtar,
b- përhapjen e multikulturalizmit, p.sh. përmes eksportimit të filmave të Hollywoodit e të Bollywoodit.
c- udhëtimin dhe turizmin gjithnjë më të madh ndërkombëtar,
d- imigrimin më të madh, përfshirë edhe imigrimin ilegal,
e- shtrirjen e prodhimeve të gatshme lokale (p.sh. ushqimit) në vende të tjera (shpesh të adaptuara ndaj kulturës së atyre vendeve),
f- ngjarjet botërore të sportit siç është Kupa Botërore e FIFA-s (Federata Ndërkombëtare e Futbollit) dhe lojërat olimpike,
g- formimin ose zhvillimin e një sërë vlerash universale...
3. Në nivelin teknik / juridik globalizimi manifestohet në:
a- zhvillimin e një infrastrukture globale për telekomunikim dhe në rrjedhjen më të madhe të të dhënave përtej kufirit,
b- shtimin e numrit të standardeve të zbatuara në shkallë globale, p.sh. ligjet për të drejtat e autorit (copyright laws) dhe patentat,
c- iniciativën e shumë avokatëve për themelimin e gjykatave ndërkombëtare për krime lufte dhe lëvizjeve ndërkombëtare për drejtësi, si për shembull kemi ICC – The International Criminal Court (Gjykatën Ndërkombëtare për Krime Lufte) dhe ICJ – The International Court of Justice (Gjykata Ndërkombëtare)...
Shpesh thuhet se madje edhe terrorizmi ka pësuar një globalizim, me sulmet në vendet e jashtme që nuk kanë lidhje të drejtpërdrejta me vendin amë. Mendime e sidomos deklarata të këtilla sot dëgjohen nga shumë politikanë anekënd botës, “lufta kundër terrorizmit global” etj...
Shkaqet e Globalizimit:
a-TEKNOLOGJI(INTERNETI)
b-KOSTOT DHE SHPEJTESIA E TRANSPORTIT
c-FUNDI I LUFTES SE FTOHTE
d-PROBLEME GLOBALE(KLIMA,MIGRACIONI)
e-LIBERALIZIMI
Pro-globalizimi (Globalizmi)
Mbështetësit e ‘globalizimit demokratik’ herë-herë quhen edhe pro-globalistë. Ata konsiderojnë se faza e parë e globalizimit, e cila ka qenë me orientim tregtar, duhet të kompletohet nga një fazë e ngritjes së institucioneve globale politike që do ta përfaqësojnë vullnetin e ‘qytetarëve botërorë’.
Statistikat botërore rreth Globalizimit
- Përqindja e njerëzve që në vendet në zhvillim jetojnë me të ardhura nën 1 $ në ditë është përgjysmuar brenda vetëm njëzet viteve.
- Jetëgjatësia thuajse është dyfishuar në vendet në zhvillim që nga Lufta II Botërore.
- Vdekshmëria e fëmijëve ka rënë në çdo rajon të botës në zhvillim.
- Pabarazia e të ardhurave për botën si tërësi po zvogëlohet.
- Demokracia është shtuar në mënyrë dramatike nga pothuajse asnjë komb me të drejtë universale të votës në vitin 1900 deri te 62.5 % te të gjitha kombet në vitin 2000.
- Mes viteve 1950 – 1999, shkrim e leximi është shtuar nga 52 % në 81 % të botës. Femrat : shkrim-leximi i femrave si një përqindje e shkrim-leximit të meshkujve është rritur nga 59% në vitin 1970 në 80% në vitin 2000.
- Përqindja e fëmijëve si forcë punëtore ka rënë nga 24% në vitin 1960 në 10% në vitin 2000.
- Tendenca të njëjta vërehen edhe në fushën e energjisë elektrike, veturave, radiotelevizioneve, telefonave etj. për kokë banori, si dhe përqindja e atyre që furnizohen me ujë të pijshëm.
Anti-Globalizimi (Drejtësia Globale )
Aspekte të ndryshme të globalizimit shihen si të dëmshme nga aktivistë të interesit publik si dhe nga nacionalistët e fuqishëm të shtetit. Kjo lëvizje nuk ka një emër të përbashkët. Termi “antiglobalizim” është një term që më shumë e preferojnë mediat: Kjo mund të çojë në disa ngatërrime, sepse aktivistët i kundërshtojnë vetëm disa aspekte apo forma të globalizimit, e jo vetë globalizimin. Vetë aktivistët, për shembull Noam Chomsky, kanë thënë se ky emër është i pakuptimtë, ngase qëllimi i kësaj lëvizjeje është globalizimi i drejtësisë (shtrirja e drejtësisë sociale në mbarë globin). Në fakt, ‘lëvizja për drejtësi globale‘ është një emër i përbashkët.
Argumentet ekonomike të teoricienëve të tregtisë së ndershme thonë se tregtia e lirë e pakufizuar u shkon në interes atyre me forcë financiare (pra të pasurve) në dëm të të varfërve.
Matja e globalizimit
Se në çfarë mase është globalizuar një shtet-komb apo një kulturë brenda një vitit të caktuar deri vonë kohëve të fundit është matur përmes përfaqësuesve të thjeshtë si rrjedhja e tregtisë, migrimi ose investimi i drejtpërdrejtë nga jashtë. Një qasje shumë më e sofistikuar për matjen e globalizimit është indeksi bashkëkohor i kalkuluar nga instituti zviceran për hulumtime (think tank) KOF (Konjunkturforschungsstelle). Indeksi në fjalë i mat tri dimensionet kryesore të globalizimit, atë:
a-ekonomik,
b-social
c-politik.
Sipas këtij indeksi:Vendi më i globalizuar në botë është SHBA-ja, e pasuar nga Suedia, Kanada, Mbretëria e Bashkuar dhe Luksemburgu. Vendet më pak të globalizuara sipas indeksit të KOF-it janë Togoja, Çadi dhe Republika e Afrikës Qendrore.
Shqipëria dhe Globalizimi
Nje nga arsyet e forta qe mungon ose eshte i zbehte debati per globalizmin ne Shqiperi eshte se vete fenomeni eshte i vonuar si shfaqje.
Po tu hedhesh nje sy ngjarjeve ne Shqiperi lidhur me problemet e Globalizimit, del qe se pari, shteti eshte relativisht i dobet dhe se dyti, jo vetem kaq por eshte ende i paafte per te hyre ne konkurim ne tregun global. Megjithate Shqiperia qofte edhe ne kete pozicion qe eshte po peson fenomenet e globalizmit me te mirat dhe me te keqiat dhe konkretisht se pari, nuk perfiton nga te mirat e tregut global (sepse eshte jashte tyre), por se dyti, nuk demtohet ne menyre te theksuar, pikerisht sepse eshte jashte.]
Rekomandime
Globalizimi nuk eshte i mire, por nuk eshte as i keq. Te gjithe ata qe vendosin veten ne llogoret Pro apo Kunder globalizimit, i shohin zhvillimet vetem ne kontekstin e interesave personale apo kombetare, jo ne interesin global.Eshte e vertete qe interesat ekonomike fitojne nje prioritet mbi interesat principore dhe çdo vlere shoqerore barazohet me nje vlere financiare." Ne bote nuk do te kete ndonjehere paqe per aq kohe sa ka uri" - ka thene Simon Perez, ish-kryeministri dhe ministri i jashte izraelit. A i interesojne vlerat dhe principet nje njeriu te uritur ne Kine, Indi, apo Afrike?
Nje prej efekteve teper pozitive te globalizimit ka qene zgjerimi i tregjeve lokale ne nje treg te perbashket boteror. Kjo ka bere qe korporatat e medha perendimore te levizin biznesin e tyre ne vende si India dhe Kina qe ofrojne punetore ne mase dhe kosto shume te ulet pune krahasuar me koston ne vendet e tyre. Kjo shikohet si nje kercenim per punetoret amerikane, gjermane apo britanike qe humbin vendet e tyre te punes, por ne te njejten kohe eshte nje avantazh per te shuar urine dhe krijuar nje shtrese te mesme edhe ne vendet me te populluara te botes si India dhe Kina me 1/2 te popullsise se botes.
A do te mund te shikonim kete lulezim marredheniesh me Kinen komuniste, nese nuk do te kishim politikat e globalizimit te ekonomise midis SHBA dhe Kines? A do te mund te mbijetonte stabiliteti politik e shoqeror ne Kine, nese miliona kineze nuk do ta gjenin veten ne pune e jo ne rruge pa asnje te ardhur?
E solla shembullin me Kinen per te provuar qe zhvillimi ekonomik i shpejte i saj, i ka hapur udhen krijimit te nje shtrese te mesme dhe nje shtrese te pasur biznesmenesh, qe jane investimi me i madh i bere per nje Kine demokratike neser.
Shqiperia si vend i vogel (ne marredheniet me FMN dhe BB) hyn ne " detin global'' si nje varke e pasigurte, sepse vinte nga nje ekonomi e asfiksuar nga mbyllja 50 - vjecare teknologjike e profesionale. Mjaft politikane thone se e vetmja menyre konkurimi e Shqiperise, pas viteve 90-te, u be emigrimi dhe shitja e krahut te lire te punes. Ngjarjet e vitit 97-te sollen momente tragjike pas shembjes se piramidave financiare.
Globalizimi ka bere te mundur qe ekonomia amerikane te dyfishoje e trefishoje GDP e vete pasi ajo i ka rritur mushkerite e saj me tregjet e reja te krijuara ne vende si Kine, Indi, Filipine, Meksike. Kjo nuk do te thote qe prosperiteti amerikan ndahet nga pjesa tjeter e botes, por ne te njejten kohe hapja e tregjeve te reja ne bote ka krijuar zhvillimin e ketyre tregjeve dhe rritjen e vazhdueshme te mireqenies ne to.

Detyra Plote

RICIKLIMI- CFARE ESHTE DHE CMUNDE TE RICIKLOHET

NA NDIQNI - SHPERNAJE NE PROFIL
Riciklimi

Në ditët e sotme është shumë e rëndësishme që fëmijët të dinë se si duhet mbrojtur dhe ruajtur mjedisi , përmes realizimit të proçesit të riciklimit, kurse pikërisht shkollat janë ato të cilat do ti ndihmojnë. Mbrojtja e shëndetit mjedisor është mbrojtje e shëndetit njerëzor Gjatë këtij shekulli është rritur në masë të konsiderueshme nevoja për të evidentuar faktorët që po LEXO ME SHUME...

shkaktojnë sëmundjet kronike, siç janë: diabeti, astma, sëmundjet që lidhen me stresin, kanceri etj. Këto sëmundje kanë lidhje me cilësinë e mjedisit në të cilin jetojmë dhe mënyrën se si e ruajmë dhe menaxhojmë atë. Sot mendohet se ndotja e ajrit është shkaku i mijërave vdekjeve të parakohshme në botë çdo vit. Ndërsa në Shqipëri para disa kohësh u deklarua nga ISP që sëmundja e kancerit është rritur në vlerën 20% e kjo teorikisht i atribohet ndotjes së ajrit. Substancat kryesore toksike që ndotin ajrin dhe kërcënojnë jetët e njerëzve jane monooksidi i karbonit, plumbi, benzeni, dioksidi i nitrogjenit dhe toksikët e transportueshëm në rrugë ajrore. Fatkeqësisht, ka dukje në trup që tregojnë dëmtimin e bërë ndaj shëndetit tonë nga substancat toksike që ndotin ajrin. Një shqetësim serioz që kërcënon shëndetin e njeriut duke lënë pas problemet e duhanit, drogës, sidës e shumë seëmundjeve të tjera që kanë vëmendjen e tërë botës. Cdo ditë e më shumë po kuptohet rëndësia e marrjeve të masave në mbrojtje të jetës. Problemet janë mjaft serioze jo vetëm për të rriturit, por edhe për fëmijët. Më e keqja ështe se efekti i substancave toksike prek seriozisht edhe fëmijët akoma të palindur çfarë tregon dëmtimin e shkaktuar që në fazën e embrionit. Gratë shtatzana, të cilat thithin dy nga substancat më të dëmshme (ozoni dhe monooksidi i karbonit ) të ndotjes së ajrit, kanë rritur shanset për të lindur fëmijë me anomali anatomike kardiake serioze. Një e dhënë e vërtetuar nga mjekët dhe shkencëtaret e Universitetit të Kalifornisë Los Angeles. Ndërsa llogariten të gjitha sëmundjet e ndryshme në vlerë 100% rreth 85% e tyre janë si pasojë e faktorëve mjedisorë e këto të dhëna deklarohen nga OBSH. Kjo gjë e shprehur në gjuhë mjekësore sipas Dr. Nestor Memsuri do të thotë se krijimi i mjediseve të shëndetëshme mund të parandalojë rreth 45% të sëmundjeve me natyrë hidrike, 40%-42% të atyre respiratore dhe rreth 94%-96% të atyre me origjinë sigurinë ushqimore, si dhe mund të zvogëlojë ndjeshëm numrin e të prekurve nga kanceri, sëmundjeve kardio respiratore, astmën dhe alergjitë e ndryshme. Andaj një pyetje që shtrohet shpesh dhe më të drejtë nga të gjithë ne është: A ka gjë më të rëndësishëm se sa ajri të cilin e frymojmë çdo sekondë, uji dhe produktet ushqimore të cilat i konsumojmë çdo ditë ? Dhe përgjigja është se absolutisht të tria këto elemente janë esenciale për jetën tonë. Që të tria këto kanë bazë të vetme Mjedisin, andaj më të drejtë duhet ti paraqesim komunitetit në të cilin jetojmë një vizion të qartë dhe të rëndësishëm që luan mbrojtja e mjedisit në ruajtjen e shëndetit. “Misioni i Ministrisë së Mjedisit, Pyjeve dhe Administrimit të Ujërave është të hartojë dhe propozojë politika, strategji dhe plane veprimi për mbrojtjen dhe administrimin e mjedisit, pyjeve, ujërave dhe peshkimit në funksion të zhvillimit të qëndrueshëm, përmirësimit të cilësisë së jetës dhe të integrimit të vendit në Bashkimin Europian. Përmbushja e këtij misioni do të realizohet duke marrë pjesë, nxitur dhe bashkërenduar veprimtaritë, të cilat çojnë në zhvillime e mirëqënie afatgjata, duke mbrojtur natyrën dhe sensibilizuar opinionin publik. Mbrojtja e shëndetit mjedisor është mbrojtje e shëndetit njerëzor, ndaj kërkohet bashkëpunim i të gjitha palëve të interesit. Ndërsa institucionet duhet të marrin masa ndaj ndotëseve si ne rastin e 41 furrave gëlqerore të prishura në rrethin e Krujës, reduktimin në numër të firmave që shfrytëzojnë pyjet apo promovimi i zbatimit të CEHAPE (Plani i Veprimit për Shëndetin dhe Mjedisin e Fëmijëve).
ÇFARË ËSHTË RICIKLIMI?
Riciklimi është përpunimi i materialit (mbeturinave) në produkte të reja me qëllim që të parandalohet krijimi i mbeturinave nga materialet të cilët mund të ripërdoren, të zvogëlohet përdorimi i lëndëve të reja të para, të zvogëlohet përdorimi i energjisë, të zvogëlohet ndotja e ajrit dhe ujit me zvogëlimin e kërkesës për mënyrën e zakonshme të grumbullimit të mbeturinave në groposje. Riciklimi është aktivitet kyç i mënyrës bashkëkohore të zvogëlimit të sasisë së mbeturinave dhe aktiviteti i tretë në hierarkinë “Redukto, Ripërdor, Riciklo”
SIMBOLI I RICIKLIMIT
Simbolin universal të riciklimit i cili sot është në përdorim e ka dizajnuar Gari Anderson, një student i cili në vitin 1970 e fitoi çmimin e parë për projektimin konceptual të simbolit të riciklimit në konkursin të cilin e kishte shpallur një kompani amerikane. Ky simbol gjëndet në të gjitha materialet dhe prodhimet të cilat mund të ripërdoren, pra të riciklohen. Simboli përbëhet nga tri shigjeta të vogla të cilat simbolizojnë proçesin qarkor dhe secila nga ato ka domethënie. Shigjeta e parë ka domethënien “Redukto” dhe këtu mendohet në zvogëlimin e sasisë së mbeturinave; shigjeta e dytë ka domethënien “Ripërdor”, e cila na kujton që shumë gjëra mund të përdoren përsëri, dhe shigjeta e fundit me domethënie “Riciklo”, e cila shënon proçesin e riciklimit. Është shumë e rëndësishme që në fillim të ndahen mbeturinat sipas llojit. Shumica a materialeve mund të përdoren përsëri nëse mblidhen veçanërisht dhe grumbullohen në mënyrë të duhur. Pra, proçesi i riciklimit fillon me grumbullimin e veçantë të mbeturinave në kontejnerë dhe pastaj me kamionet e shërbimeve komunale transportohen për në qendër për riciklim ku fillon proçesi i seleksionimit të llojeve të ndryshme të mbeturinave, dërmimi ose shkrirja e tyre me qëllim që të fitohet lënda e parë nga e cila mund të bëhen produkte të ndryshme ose mjete të cilat mund të përdoren në jetën e përditshme.
ÇFARË MUND TË RICIKLOHET?
– Qelqi, letra, kartoni, alumini, hekuri, tekstili, plastika, qeramika, mjetet elektrike dhe komponentët. A e dini që nevojiten 60 ditë që një kanaçe e grumbulluar në mënyrë të duhur të riciklohet dhe përsëri të gjëndet ne dyqane? Me riciklimin e një kanaçeje kursehet ajo sasi e energjisë e cila do ta mundësonte që një televizor të punojë për 3 orë.
ËSHTË MIRË TA DINI QË:
- Për degradimin e një shisheje plastike apo një qese duhet të kalojnë 500 vite,
- Qelqi mund të riciklohet 100% dhe mund të përdoret përsëri deri në pakufi,
- Sasia e energjisë e cila mund të fitohet nga një kove mbeturinash do ta bënte të mundur punën e një televizori për 5,000 orë.
PËRSE ËSHTË RICIKLIMI I RËNDËSISHËM?
Përmes riciklimit ruajmë mjedisin Gjatë riciklimit përdorim shumë më pak energji dhe lëndë djegëse në fabrika se sa do të duhet sikur të prodhonim një produkt të ri nga burimet natyrore. Përdorimi i zvogëluar i energjisë në proçesin e prodhimit zvogëlon emetimin e gazërave të dëmshme të cilët lirohen në atmosferë. Siç e dini, gazërat e dëmshme shkaktojnë nxehjen e shpejtë të atmosferës tokësore, shkrirjen e akullnajave, krijimin e stuhive, vërshimet dhe rritjen globale të nivelit të ujit në lumenj, detëra dhe oqeane.
RICIKLIMI NDIHMON RUAJTJEN E BURIMEVE NATYRORE
Burimet natyrore, siç është nafta (nga e cila bëjmë plastikën), janë të kufizuara, çka do të thotë që nuk do të ekzistojnë përherë. Për disa vite, rezervat e këtyre burimeve do të shpenzohen nëse nuk mësojmë dhe fillojmë ti ruajmë, përmes riciklimit dhe ripërdorimit.
ME RICIKLIM ZVOGËLOJMË SASINË E MBETURINAVE
Miq, nëse njerëzimi nuk ndërmerr masa të duhura, qytetet tona, fshatërat, lumenjtë dhe liqenet në të ardhmen e afërt do të mbulohen me mbeturina. A mund të paramendoni sikur të gjitha bukuritë tona natyrore të ishin të mbuluara me mbeturina, a mund ta paramendoni përhapjen e sëmundjeve dhe erës së keqe? Kjo mund të na ndodhë në të vërtetë nëse nuk fillojmë të sillemi me përgjegjshmëri ndaj mbeturinave dhe nëse nuk i ndërrojmë zakonet tona kur është fjala për grumbullimin e mbeturinave dhe ruajtjen e mjedisit. LEXO ME SHUME...
NA NDIQNI - SHPERNAJE NE PROFIL

Tweet Follow @DIONISXHANI

Detyra Plote

Ese: "Nëse humbet guximin atëherë ke humbur vetveten!" . ESE ARGUMENTUESE

NA NDIQNI - SHPERNAJE NE PROFIL

Ese: "Nëse humbet guximin atëherë ke humbur vetveten!" . 

Nëse humbet guximin atëherë ke humbur vetveten. Ajo çfarë e mban gjallë një njeri dhe e dallon atë nga të tjerët janë vlerat nga të cilat ai karakterizohet. LEXO ME SHUME...
Një prej atyre vlerave është guximi. Çdo qenie njerëzore në këtë planet i është dhënë guximi si dhuratë. Megjithatë, ka shumë pak njerëz këtë dhuratë dinë t’a përdorin në mënyrën e duhur ose nuk e përdorin fare. Guximi është një nevojë e evolucionit të popullit tonë. Pa guxim, afrikano- amerikanët do të ishin ende të mbërthyer në skllavëri, nëse nuk do të kishte qenë guximtar dikush apo disa, skllavëria do të ishte në përmasa akoma më të mëdha. Guximi mund të gjendet në forma të ndryshme. Një shembull i guximit mund të gjendet tek në një ushtar. Ai rrezikon jetën e tij çdo ditë thjesht për të mbrojtur jetët tona. Ne mund të shohim edhe guximin në një shok klase, ai i cili përballet me humbjen e një prindi dhe sërish ai përpiqet të vazhdojë jetën e tij. Mbi të gjitha, guximi është instinktive. Shpesh, ai është një nxitje e emocionit të momentit që të lë pak kohë për të menduar veprimet dhe pasojat që ata lënë. Njerëzit e guximshëm nuk hezitojnë. Duhet të kemi guxim të përballojme çdo situatë me të cilën na përball jeta. Nëse humbasim guxim bashkë me të do humbasim një pjesë të personalitetit tonë, të tjerët do të na shikojnë me sy tjetër. Të jesh guximtar nuk do të thotë që të jesh absolutisht fitimtar. Pse? Çdo njeri duhet të dijë sesi të përdorë virtytet e tij, nëse ai nuk di të përdorë të mirat e tij atëherë edhe e mira bëhet e pavlerë për të. E njëjta gjë vlen edhe për guximin. Nëse një njeri nuk di të përdorë guximin në mënyrë të mençur, në kohën dhe vendin e duhur atëherë guximi është i dëmshëm për të. Janë shumë shembuj të cilët tregojnë se kur guximi nuk përdoret në mënyrë të mençur kthehet në një të keqe e cila nuk quhet më guxim, por sjellje e pakujdesshme e gabuar, si për shembull: guximi që adoleshentët kanë për të ngarë makinën me shpejtësi duke shkelur rregullat e qarkullimit apo duke lëvizur me makinë edhe kur nuk kanë patentë, sjellje që në shumë raste kanë qenë pasojë e aksidenteve. Nga ana tjetër, përdorimi në mënyrë të mençur i guximit, në momentin e duhur dhe për gjëra jo të dëmshme për veten dhe të tjerët, është tregues i një personi të suksesshëm dhe jo të një personi të humbur. Shembujt e guximtarëve të mençur janë të shumtë, si nxënësit që marrin guximin të konkurojnë në një olimpiadë të fizikës duke ditur që konkurrenca dhe vështirësia është e fortë, marrin guximin të tregojnë apo dhe të njohin veten në sfida të ndryshme. Siç edhe Shekspiri ka thënë, “Guxo të bësh atë çka i ka hije njeriut; kush guxon më tepër, nuk është njeri”. Si përfundim, guximi i përdorur në mënyrën dhe masën e duhur është tregues i vetes të suksesshme si kundër përgjigje e ndrojtjes dhe guximit të shfrenuar LEXO ME SHUME...

 NA NDIQNI - SHPERNAJE NE PROFIL

Tweet Follow @DIONISXHANI

Detyra Plote

Ese: "E vërteta shpesh nuk na pëlqen, por eshte ajo qe vlen!' - ESE ARGUMENTUESE

NA NDIQNI - SHPERNAJE NE PROFIL

Ese: "E vërteta shpesh nuk na pëlqen, por eshte ajo qe vlen!'

 E vërteta shpesh nuk na pëlqen, por është ajo që vlen. E vërteta dhe gënjeshtra janë dy anë të një medaljoni të njëjtë. Ato nuk bëjnë pa njëra tjetrën. A do kishte kuptim e vërteta në qoftë se nuk do kishte gënjeshtër? Po gënjeshtra a do ekzistonte po të mos kishte të vërtetë? Jo, natyrisht që jo, sepse nëse nuk do të ekzistonte e kundërta nuk do të dihej rëndësia e një fakti. LEXO ME SHUME...

E vërteta për shumë njerëz është miku më i mirë dhe për shumë të tjerë është armiku kryesor. Njerëzit të cilët jetojnë dhe duan të ecin në hapat e të vërtetës rrugës pengohen edhe nga të vërteta të hidhura, por sërish duan të vazhdojnë dhe ecin në rrugën e saj. Mirëpo, ka nga ata njerëz, ku e vërteta e të tjerëve nuk i pëlqen sepse i prishet interesi i tyre ose thjesht nuk ia duan të vërtetën e mirë tjetrit. Nga ana tjetër, ka nga ata njerëz që duan të mohojnë të vërtetën e hidhur sepse nuk i pëlqen shija e saj! A ja vlen të pranohet një e vrëtetë edhe pse ajo nuk na pëlqen? Situatat janë nga më të ndryshmet pjesë e të cilave janë njerëz të mirë dhe jo të mirë, ku e vërteta mund të jetë shumë e dhimbshme dhe e papranueshme, por ja që është një e vërtetë. Pse ja vlen që të besohet një e vërtetë? E vërteta ja vlen që të besohet edhe kur është e papranueshme, e pabesueshme në mënyrë që të gjendet një mënyrë më e mirë për të vazhduar më tej, për të krijuar situata që të kënaqemi nga të vërteta të reja, të vërteta të pëlqyeshme. Në qoftë se shoqëria nuk do të kishte pranuar të vërtetat e hidhura do të kishte qëndruar në vend, pa lëvizur dhe e mbytyr në dëshpërim, por e ka parë të domosdoshme të ndërtojë rrugë të reja për t’u kënaqur nga të vërteta me shije të ëmbël. E kundërta është e domosdoshme për të kuptuar rëndësinë e çdo gjëje, por kjo nuk do të thotë që duhet të gënjejmë që të dimë rëndësinë e të vërtetës, përkundrazi, duke ditur vlerën “zero” që ka gënjeshtra, duhet të pranojmë të vërtetën edhe pse mund të jetë e hidhur, sepse ajo nuk është e pavlerë. LEXO ME SHUME... 

NA NDIQNI - SHPERNAJE NE PROFIL

Tweet Follow @DIONISXHANI

Detyra Plote

ESE: ELEKTRICITETI DHE ENERGJIA - FIZIKE

NA NDIQNI - SHPERNAJE NE PROFIL

                                                      ESE: Elektriciteti DHE ENERGJIA 

Elektriciteti është një formë e energjisë. Ai krijohet, kur elektronet, pjesë të vogla të atomit, fillojnë të lëvizin nga një atom në tjetrin. Edhe pse shkencëtarët e dinin që në kohën e lashtë për këtë "magji" atyre ju deshtë të kaloj kohë e gjatë gjeri në fund të shekullit XVII, që ta kuptojnë LEXO ME SHUME...

dhe ta përdorin për nevoja të njerëzimit këtë dukuri.Elektriciteti statik eshte nje teprice ngarkesash elekrike te ngecura ne siperfaqjen e nje objekti.      
Ngarkesat qendrojne ne kete trup deri sa ata takohen me nje objekt tjeter me ngarkese elekrike te kundert si p.sh toka ose te shkarkesat elektrike. Quhet elektricitet statik ne contrast me rrymen elektrike e cila transmetohet (kalon) me ane te telave elektike ose me ane te rrugeve te tjera duke transportuar energji. Nje ngarkese e elektricitetit statik krijohet atehere kur 2 trupa preken me njeri-tjetrin. Siperfaqja e njerit trup ka nje rezistence me te larte te rrymes elektike ne krahasim me trupin tjeter. Kjo sjell krijimin e ngarkeses elektrike. Efektet e elektricitetit static jane te njohura per shume njerez sepse ata mund t’i ndjejne, degjojne ose mund te shohin shkendijat elektrike. Nje fenomen I njohur i shokut static, me specifike shkarkimit statik shkaktohet nga neutralizimi i ngarkesave elektrike. Trupat jane te formuar nga atome brenda se ciles ndodhen grimca me ngarkese negative e ngarkese positive. Por numri i ketyre ngarkesave ne atom eshte i barabarte keshtu atomi eshte gtimce pa ngarkese. Fenomeni i elekticitetit statik kerkon nje ndarje te ngarkesave pozitive kundrejt ngarkesave negative. Kur 2 trupa jane ne kontakt elektronet mund te levizin nga nje trup ne nje tjeter duke lene nje sasi te ngarkesave pozitive e duke shtuar te njejten sasi te ngarkesave negative ne trupin tjeter. Kur te 2 trupat ndahen ato mbajne ngakese te pabalancuar. Kontakti nxit ndarjen e ngarkesave. Elektronet mund te shkemehen nga materiale te ndryshem me ane te kontaktit te tyre.Trupat me sasi te vogel elekronesh jane te prirur per t’i humbur ata ndersa trupat me sasi te madhe elektronesh jane te prirur per t’i marre. Ky fenomen quhet efekti triboelektrik gje qe duket nga ndryshimi i ngarkeses elektrike te trupave te takuar. Serite triboelektrike percaktojne polaritetin e fuqine e nje ngarkese elektrike ne nje trup te cfaredoshem. Efektet e triboelektricitetit jane shkaktaret kryesore te elekricitetit statik te cilet vihen re ne jeten tone te perditshme ose ne demonstrimet shkencore te shkollave te larta. Nje tjeter shembull kur kontakti realizon ndarjen e ngarkesave eshte kur floket tane qendrojne te ngjitur me njeri tjetrin duke shkaktuar (static cling), ngjitjen statike. Presioni nxit ndarjen e ngarkesave. Presioni mekanik i shtuar shkakton ndarjen e ngarkesave ne molekula kristalore ose qeramike. Nxehtesia nxit ndarjen e ngarkesave. Nxehtesia nxit ndarjen e ngarkesave elektrike ne atomet ose molekulat e materialeve te ndryshem. Te gjithe materialet piroelektrike piro- “temperature e larte” jane materiale piezoelektrike piezo- “kristalor”. Ndarja me ane te nxehtesise e me ane te presionit kane nje rruge te ngjashme. LEXO ME SHUME...
 NA NDIQNI - SHPERNAJE NE PROFIL

Tweet Follow @DIONISXHANI

Detyra Plote

Ese:Zhvillimi historik I elektricitetit dhe figurat shkencore te tij.

NA NDIQNI - SHPERNAJE NE PROFIL

 Ese Tema;Zhvillimi historik I elektricitetit dhe figurat shkencore te tij.

Elektriciteti është një emërtim i përgjithshëm për llojshmërinë e dukurive që ndodhin nga prania dhe rrjedhja e ngarkesës. Nëse një trup është i ngarkuar me një lloj ngarkesë ai konsiderohet trup i ngarkuar elektrikisht. Nëse një trup ka numër të barabartë ngarkesash të kundërta atëherë ai nuk është i ngarkuar elektrikisht, është elektroasnjëanës. LEXO ME SHUME...

Shumë trupa janë përcjellës dhe të tjerë janë vecues. Ato lëndë të cilat përmbajnë elektrone të lira apo elektrone të cilat levizin lirisht në brendësi të trupit quhen përcjellës. Të tjerët janë vecues. Elektriciteti është një nevojë integrale e shoqërisë modern, e lidhur me cdo gjë, që nga frika e errësirës deri te puna e botës së super industrializuar. - Historia e energjisë elektrike fillon me William Gilbert , një mjek i cili i shërbeu Mbretëreshes Elizabeta eparë e Anglisë. Gilbert ngriti interesin per shkencën e re në masë të madhe . Ishte Gilbert i cili ka shpikurshprehjen " Electrica " në librin e tij të famshëm . E vërteta është se energjia elektrike ka qenëgjithmonë perreth për shkak se ajo natyrisht ekziston në botë . Rrufeja , për shembull , është thjesht njërrjedhë e elektroneve në mes tokës dhe reve . Kur ju prek diçka dhe merrë një goditje , e cila është me tëvërtetë të energji elektrike statike duke lëvizur drejt teje.Për këtë arsye , pajisjet elektrike si motore, llamba dhe bateri nuk janë të nevojshme për energjielektrike qe të ekzistojë . Ata janë vetëm shpikje kreative projektuar për të shfrytëzuar dhe të përdorurenergjinë elektrike .Zbulimet e para të energjisë elektrike janë bërë prapa në Greqinë e lashtë .Gjatë shekujve , ka pasur shumë Zbulimet e bëra në lidhje me energji elektrike . Ne e kemi dëgjuar tëgjithë njerëzit e famshëm si Benjamin Franklin dhe Thomas Edison , por ka pasur shumë Shpikës të tjeregjatë gjithë historisë që kishin secili një pjesë në zhvillimin e energjisë elektrike .Personalitete energjisë elektrikeBenjamin FranklinFranklin ishte një shkrimtar amerikan , botues , shkencëtar dhe diplomat , i cili ka ndihmuar për tëhartuar Deklaratën e famshme e Pavarësisë dhe Kushtetutën e SHBA . Në 1752 Franklin provuar se rrufedhe shkëndija nga qelibar ishin një dhe e njëjtagjë . Historia e këtij momenti të famshmem është enjohur , në të cilin Franklin ngului një gozhdë hekuri për një qift te mëndafshtë , të cilën ai fluturoi gjatënjë stuhie , duke mbajtur në fund të vargut qift nga një çelës hekuri . Kur shkrepi rrufeja , një shkëndijëe vogël u hodh nga çelësi ne doren e tij . Eksperimenti provoi teorinë Franklin, por ishte shumë errezikshme .Galvani dhe VoltaNë 1786 , Luigi Galvani , një profesor italian i mjekësisë , gjeti se kur këmba e një bretkocë te vdekurishte prekur nga një thikë metalike ,këmba leviz me dhunë . Galvani mendoi se muskujt e bretkocësduhet të përmbajnë energji elektrike . Nga 1792 një tjetër shkencëtar italian , Alessandro Volta , nuk upajtua : ai e kuptoi se faktorët kryesorë në zbulimin Galvanit ishin dy metale të ndryshme -thikë çelikudhe pjatë kallaj - toria e bretkocës ishte genjeshter . Volta tregoi se kur ka lagështi në mes të dymetaleve të ndryshme , energjaelektrike është krijuar . Kjo solli atë që të shpikin baterinë e parëelektrike, grumbull voltës , të cilën ai e bëri nga fleta të holla të bakrit dhe të zinkut të ndara me lagështiprej kartoni .Në këtë mënyrë , një lloj i ri i energjisë elektrike u zbulua , energjia elektrike që rrodhi nëmënyrë të vazhdueshme si një rrymë e ujit në vend të shkarkimit vetem në një shkëndijë të vetme osetronditje . Volta tregoi se energjia elektrike do të mund të bëhet për të udhëtuar nga një vend në tjetrinme tela , duke e bërë një kontribut të rëndësishëm në shkencën e energjisë elektrike . Njësia epotencialit elektrik ,volt , është emëruar pas Volt. LEXO ME SHUME...

NA NDIQNI - SHPERNAJE NE PROFIL

Tweet Follow @DIONISXHANI

 

Detyra Plote

Shqiperia - pozita gjeografike , flora fauna dhe historiku i qyteteve shqiptare

NA NDIQNI - SHPERNAJE NE PROFIL

PROJEKT SHQIPERIA

                                                                           POZITA GJEOGRAFIKE

Shqipëria gjendet në Evropën juglindore, në pjesën perëndimore të gadishullit Ballkanik e shtrihet midis koordinatave gjeografike 39 gradë e 38' dhe 42 gradë e 39' te gjerësisë veriore dhe 19 gradë e 16' te gjerësisë lindore, në largësi pothuajse të barabartë nga Ekuatori dhe Poli i Veriut. Në veri-perëndim kufizohet nga Mali i Zi (172 km),

në veri-lindje nga Kosova (115 km), në lindje nga Maqedonia (151 km) dhe në jug e jug-lindje nga Greqia (282 km). Laget nga detet Adriatik dhe Jon. Sipërfaqja e përgjithshme është 28,748 kilometra katrorë ndërsa kryeqyteti i saj është Tirana. Shqipëria ka një pozitë të favorshme gjeografike, pasi gjendet në kryqëzimin e rrugëve më të shkurtra që kalojnë nga Mesdheu perëndimor për në Ballkan e Azinë e Vogël dhe kontrollon kalimin përmes kanalit detar të Otrantos. Luginat e saj më të gjëra janë ato të lumenjve Drin, Shkumbin dhe Vjosë, që lehtësojnë, njëkohësisht dhe lidhjen e brendshme të Ballkanit me detin Adriatik dhe të Azisë së Vogël me viset e Mesdheut.

RELIEVI DHE KLIMA

Relievi i Shqipërisë është kryesisht malor. Vargmalet e para alpine u formuan nga mbarimi i jurasikut, ndërsa gjatë erës kenozoike u shpejtua procesi malformues në tërësinë e Albanideve, që tani përbëjnë tokën e nëntokën e Shqipërisë. Lartësia mesatare e relievit është 708 metra, ose 2 herë më e lartë se mesatarja e Evropës. Lartësitë më të mëdha gjenden në Alpet shqiptare dhe në malet e Lindjes (Korabi 2751 metra mbi nivelin e detit, përbën edhe majën më të lartë të Shqipërisë). Territori i Shqipërisë ndahet në 4 krahina të mëdha natyrore (fiziko-gjeografike): Krahina malore veriore Krahina malore qendrore Krahina malore jugore Ultësira perëndimore Nga Krahina Malore Veriore vlen të veçohen Alpet Shqiptare që shquhen për kontrast të madh midis maleve të larta dhe luginave të thella. Rreth 30 maja malesh ndodhen mbi 2 500 m mbi nivelin e detit. Ndër luginat dallohen sidomos lugina e Valbonës dhe ajo e Thethit. Krahina Malore Qendrore nuk është aq kompakte sa ajo veriore, por e ndarë në disa masive malore, si: Vargu i Korabit, Malet e Lurës, Malet e Skënderbeut etj. Këto male ndërpriten nga lugina të ndryshme. Krahina Malore Jugore arrin deri në detin Jon në jug dhe është e copëtuar në disa vargje malore dhe lugina lumore. Vend të veçantë në të zë riviera shqiptare, e cila shtrihet nga Gjiri i Vlorës deri në Butrint në jug. Përgjatë bregdetit Adriatik, në perëndim të vendit shtrihet Ultësira Perëndimore e Shqipërisë me gjatësi nga veriu në jug rreth 200 km dhe me gjerësi nga perëndimi në lindje, deri ne 50 km. Kjo ultësirë përbën ultësirën më të madhe në pjesën perëndimore të Ballkanit dhe është rajoni më i zhvilluar ekonomik i Shqipërisë.

RELIEVI I TOKAVE SHQIPTARE

shtrihet nga niveli i detit deri në lartësinë 2751m (mali i Korabit). I gjithë ky ndryshim i lartësisë ndikon në ndryshimet e mëdha klimaterike, në bimësi, si dhe në dendësinë e vendosjes së qendrave të banuara në drejtim vertikal. Në relievin e tyre mbizotërojnë kodrat dhe malet. Duke u nisur nga lartësia mbi nivelin e detit, dallohen: relievi i ulët, i mesëm dhe i lartë. Relievi i ulët shtrihet nga niveli i detit, deri në 200 m mbi këtë nivel. Ai përfshin fushat dhe kodrat e ulëta pranë brigjeve detare të Adriatikut e Jonit dhe përgjatë sektorëve të mesëm të luginave lumore. Relievi i mesëm shtrihet nga 200 deri ne 1000m mbi nivelin e detit. Ai ka shtrirjen më të madhe dhe përfshin: kodrat, gropat, fushëgropat dhe luginat kryesore. Relievi i lartë shtrihet 1000 m mbi nivelin e detit dhe përfshin malet dhe sistemet malore. Pjesa më e madhe e këtyre maleve ka lartësi deri në 2000 m. Malet me lartësi më të madhe se 2000 m kanë shtrirje të kufizuar.

KLIMA

Me pozicionin e saj te favorshem përballe deteve Adriatik dhe Jon, si dhe malësitë e mbështetura mbi pjesën e ngritur të Ballkanit, Shqipëria ka një numër të madh zonash klimaterike, krahasuar kjo me sipërfaqen e saj modeste. Ultësirat bregdetare kanë klimë tipike mesdhetare, me dimër të bute dhe verë të lagësht. Temperaturat mesatare variojne nga 7°C në dimër e deri në 24°C në verë. Pjesa malore karakterizohet nga një klimë mesdhetare-kontinentale, e shkaktuar kjo nga masat ajrore që mbizotërojnë Evropën lindore dhe Ballkanin. Veçori kryesore të kësaj zone janë erërat e fuqishme me drejtimin verior dhe veri-lindor si dhe temperaturat mesatare disi më të ulëta. Sasia e reshjeve është mesatarisht e larte si rezultat i kombinimit të dy rrymave ajrore, ato mesdhetare dhe kontinentale. Niveli i reshjeve në zonat e ulta varion nga 1,000 deri në 1,500 mm shi në vit, ndërsa në zonat malore shifrat lëvizin nga 1,800 deri në 2,550 mm shi në vit. Këtu, gjithashtu, vlen për t'u theksuar se rreth 95% e shirave të të gjithë vendit bien në sezonin dimëror.

FLORA DHE FAUNA

Për shkak të trevave të saj të pandotura dhe të thella Shqipëria ka një larmi bimësh dhe shërben si strehë e fundit e shumë gjitarëve dhe zogjve të rrallë, që sot janë zhdukur ose janë në zhdukje e sipër në rajon dhe më gjerë.

FAUNA

Pasuria dhe bukuria e krahinave fshatare dhe pyjeve shpesh u kane dhëne mundësi vizitorëve të gjejnë krijesa dhe kafshë që rrallë të qëllon t’i hasësh. Kështu pyjet e gjera të ahut, pishës dhe dushkut u japin strehë ujkut, dhelprës, çakallit, kurse në pyjet e larta të pishës gjejnë strofka ariu i murrmë, kunadhja e pishës, dy lloje të maces së egër, rrëqebulli e vjedulla.Kaprolli, dhia e egër dhe derri i egër janë të zakonshëm në disa krahina. Shqipëria ka jo më pak se 14 lloje lakuriqë nate dhe rreth 350 zogj vendas. Në to përmenden lloje shtegtarësh dhe jo shtegtarësh. Në pyjet e dendura të pishës jetojnë dy lloje të rralla të gjelit të egër dhequkapikut. Në shumë lokalitete janë të zakonshëm zogjtë grabitqarë, ndër ta shqiponjat,fajkonjtë, hutat, skifterët dhe disa lloje të bufit, duke përfshire edhe bufin me mjekër, bufin me bri dhe kukuvajkën e vogël. Në Shqipëri gjenden edhe shumë zvarranikë siç janë: gjarpërinjtë e ujit, bolla e shtëpisë, beronja, nepërka helmuese etj. Në ujëra gjenden 260 lloje peshqish, ndër to më të zakonshmit e peshqve mesdhetarë gjenden në ujërat bregdetare ndërsa trofta në rrjedhat malore. Në liqene ka krap, ngjala dhe peshq të tjerë të zakonshëm kurse në brigje të tjera lundërza.

FLORA

Shqipëria ka gjithashtu një florë të pasur, që konkretizohet me më shumë se 3,221 tipe të ndryshme bimësh. Ndër to, 489 janë të veçanta për Gadishullin e Ballkanit dhe 40 janë vetëm të Shqipërisë. Pyjet e dushkut janë tipike dhe përbëjnë afërsisht 20% të sipërfaqes pyjore të gjithë vendit. Në treva të tjera mbizotërojnë shkurret mesdhetare, deri në lartësinë 800 m duke pasur si më karakteristike: mërsinën, marenë, shqopën, dhe dushkullin e egër. Në brigjet jugore të nxehta gjenden fiqtë e detit, dafina, fiqtë, shkoza e zeze, eukaliptet etj

ZONAT ME TE RENDESISHME

ARKEOLOGJIKE BUTRINTI

Një rrugë e ngushtë e këndshme me pamje nga deti të çon drejt Butrintit përmes plantacioneve të ullinjve dhe pemëve të portokalleve. Butrinti ndodhet 15 kilometra në jug të Sarandës. Qyteti i lashtë i Butrintit, i shpallur nga UNESKO pasuri ndërkombëtare, banohej në kohët e hershme nga ilirët. Qyteti i lashtë i Butrintit preferohet të vizitohet si qendër arkeologjike, ku antikiteti dhe bukuria ndërthuren me njëra-tjetra. Gërmimet arkeologjike tregojnë se Butrinti ka qenë një zonë e rëndësishme e kaonëve ilirë, një ndër fiset më të mëdha të Ilirisë.

APOLLONIA ndodhet 12 kilometra larg qytetit të Fierit. Apollonia u zbulua në fillim të shekullit të shtatë para Krishtit nga kolonizatorët grekë që vinin nga Korinti. Por, gjurmët e para të pranisë së tyre në këtë vend I perkasin vitit 588. Gjatë viteve të para të ekzistencës së saj, Apollonia ruajti kontaktet me Korintin dhe Korkyrën si dhe luajti një rol të madh si ndërmjetëse tregtare mes helenëve dhe ilirëve. Apollonia ishte në atë kohë një qytet i madh e i rëndësishëm në afërsi të lumit Aos (Vjosë). Me interes të madh këtu janë muri rrethues, monumenti i Agonetit, Biblioteka, Odeoni, Portiku, shtëpia e mozaikëve, muzeu i Apollonisë, Kisha e Shën Mërisë.

AMANTIA Emri i saj u përmend për herë të parë në shekullin e 4-t para Krishtit. Ajo ndodhet në një kodër dhe është e fortifikuar me mure.

BYLIS Ishte qendra e fisit ilir, Bylis dhe një nga qytetet më të mëdha dhe më të rëndësishme ilire të zhvilluara gjatë shekullit të 4-t para Krishtit. Gjatë shekullit të 3-të para krishtit u ndërtua teatri, stadiumi etj.

ANTIGONEA

Eshtë një qytet i zbuluar në shekullin e 3-të para Krishtit.

ALBANOPOLI

Ndodhet në një kodër në afërsi të fshatit Zgerdhesh të Krujës. Qyteti ishte qendra e fisit ilir, albanët, që jetuan aty në shekullin e dytë dhe të tretë pas Krishtit. Nga emri i këtij fisi ilir vjen edhe emri i vendit, Shqipëri. LISI Një qytet i themeluar në shekullin e 4-t para Krishtit. Muret e tij rrethues gjatë shekullit të 3-të dhe të 2-të P.K e ndanin atë në tre zona Akropoli, Qendra dhe Periferia e qytetit, të cilat shtriheshin përgjatë lumit Drin. Muret e tij, 12 portat dhe kullat e shumta janë të ruajtura mjaft mirë.

QYTETE HISTORIKE TIRANA

Tirana është kryeqyteti i Republikës së Shqipërisë, me popullsi prej 700 000 banorësh dhe shtrihet në rrëzë të Malit të Dajtit, 110 metra mbi nivelin e detit. Zona e Tiranës ka qenë e populluar që nga periudha neolitike. Ajo është themeluar në vitin 1614. BERATI Berati njihet si qyteti i një mijë e një dritareve për shkak të arkitekturës karakteristike të shtëpive. Origjina e qytetit ka qene ilire, ashtu siç mund të dallohet për shkak të blloqeve të mëdha të gurëve dhe mureve. Si qytetet e themeluara në shekullin e 4-t dhe të 5-të para Krishtit në territorin e fisit ilir të desaretëve, Berati u shndërrua në fillim të shekullit të 3-të të erës sonë në një qytet të fortifikuar të njohur me emrin Antipatrea. Berati është qytet muze i ndërtuar në rrëzë të një mali, ku ndodhet edhe një kala. Brenda mureve të kalasë ndodhet një lagje e banuar me një numër të madh shtëpish karakteristike, kalldrëme dhe kisha që u përkasin periudhave të ndryshme historike. Kishat më interesante janë Kisha e Shën Marisë dhe Kisha e Trinitetit të Shenjtë, që është një nga shembujt më të spikatur të arkitekturës bizantine në Shqipëri.Katedralja e Shën Marisë u rindërtua në vitin 1797 mbi rrënojat e kishës së mëparshme. GJIROKASTRA

Gjirokastra është një nga qytetet më tërheqëse të Shqipërisë, ajo quhet ndryshe "qyteti i një mijë hapave" ose "qyteti i gurtë". Eshtë një qytet me interes të veçantë për arkitekturën e tij karakteristike. Shtëpitë rreth kalasë janë ne vetvete fortesa të vogla. Panorama e mrekullueshme e maleve të thepisura dhe atmosfera e mistershme i japin qytetit një pamje shumë të bukur.Rrugët e ngushta me kalldrëm të qytetit muze të Gjirokastrës të japin një ndjesi mesjetare. Kalaja është vendi nga ku mund të shohësh të gjithë qytetin.

KRUJA

Kruja është një qytet mesjetar, edhe pse u përmend për herë të parë si qendër fetare kristiane në vitin 879. Kruja ndodhet 32 kilometra në verilindje të Tiranës dhe 560 metra mbi nivelin e detit rrëzë malit Sari-Salltiku. Qyteti u ofron vizitorëve pamje të mrekullueshme dhe objekte të shumta historike. Për shkak të rëndësisë së saj strategjike ajo ka një kështjellë, ku ndodhet muzeu i Gjergj Kastriot Skënderbeut. Kështjella e Krujës u ndërtua gjatë shekullit të 5-të dhe të 6-të .

BREGDETI I VIRGJER

Bregdeti i Adriatikut dhe Jonit ka një bukuri të rrallë. Bregdeti shqiptar ka një gjatësi prej 427 kilometrash dhe është shumë i pastër. Bregdeti i Adriatikut është 300 kilometra dhe ka ujë të pastër dhe plazhe me rërë deri në 5 kilometra. Pjesa më e madhe e bregdetit ka edhe pyje pishe. Bregdeti jugor jonian është rreth 150 kilometra dhe ka shumë shkëmbinj dhe plazhe që nga ato me gurë deri tek ato me rërë të bardhë. Thellësia e ujit nis që në breg të detit. Rruga nga Vlora për në Sarandë kalon përmes maleve të mrekullueshme të mbuluara nga pyje pishe dhe fshatra tradicionalë. Rruga ngjitet në Qafën e Llogarasë. Kjo zonë është park kombëtar dhe ka edhe pamjen më të bukur të të gjithë bregdetit shqiptar.

DURRESI

Durresi është një nga qytetet dhe portet më të mëdha në Shqipëri. Ka popullsi prej 95 400 banorësh dhe është 39 kilometra larg Tiranës. Durrësi është një nga qytetet më të lashta në Shqipëri. Ai u themelua nga Epidamnusi, mbreti ilir në këtë zonë që i dha atij edhe emrin e nipit të tij, Dyrrah. Nga vitin 1914 deri në vitin 1920 Durrësi u bë kryeqyteti i Shqipërisë. Vetëm pesë kilometra larg Durrësit ndodhet zona e plazhit.

VLORA

Vlora është qytet bregdetar. Ky qytet nuk është vetëm porti i dytë më i madh në vend por edhe një qendër me rëndësi të veçantë historike. Në kohët e lashta ai njihej me emrin Aulona. Në jug të Vlorës, duke ndjekur rrugën për në Sarandë mund të zbulosh mjaft plazhe të virgjëra, Gjirin e Portopalermos dhe disa fshatra karakteristikë si Dhërmiu, Himara apo Piqerasi.

SARANDA

Saranda, porta jugore e Shqipërisë, është një qytet i vogël që ndodhet mes maleve edhe detit Jon. Emri Saranda vjen nga një manastir i hershëm kristian që i kushtohet Dyzet Shenjtëve (Santi Quaranta).E vendosur në bregdetin jonian, përballë ishujve të Korfuzit, Saranda karakterizohet nga klima mesdhetare.për shkak të vendndodhjes së saj , ajo është një nga qytetet që tërheqin më shumë turistë në Shqipëri. Saranda mund të vizitohet nga turistët që vijnë nga Korfuzi. Zona arkeologjike e Butrintit dhe qytetit historik i Gjirokastrës ndodhen fare pranë Sarandës, ndaj edhe turistët nga Korfuzi kanë mundësinë t'i vizitojnë këto zona.

MUZEUMET

Muzeu Historik Kombëtar, Tiranë. Muzeu Historik Kombëtar u përurua më 28 Tetor 1981. Ai është institucioni më i madh muzeor shqiptar. Në mjediset e muzeut ndodhen 4750 objekte muzeore. Muzeu Kombëtar i Arsimit Korçë. Në ndërtesën ku ndodhet sot Muzeu Kombëtar i Arsimit shqiptar, ndërtesë Monument Kulture 150 -vjeçare, është hapur Shkolla e Parë në gjuhën shqipe, ose siç quhejj atëherë, "Mësonjëtorja e Parë Shqipe". Kjo shkollë u hap më 7 Mars 1887, me leje nga Perandoria Osmane. Në këtë muze pasqyrohet historia e shkrimit shqip, e morisë së alfabeteve deri në alfabetin që kemi sot, vendosur në Kongresin e Manastirit, më 1908. Gjithashtu pasqyrohet historia e librit shqip prej abetares së parë të gjuhës shqipe (evetari, 1844), hartuar nga Naum Panajot Bredhi Muzeu Kombëtar i Artit Mesjetar Korçë. Muzeu Kombëtar i Artit Mesjetar në Korçë, u përurua më 24 Prill 1980. Ai është një nga qendrat muzeore më të rëndësishme të Shqipërisë e më gjerë. Fondi i tij ka mbi 7 mijë objekte kulti e arti, kryesisht ikona e më pak punime guri, druri, metali e tekstili.               NA NDIQNI - SHPERNAJE NE PROFIL

 Në sallën kryesore janë vendosur një koleksion ikonash dhe objekte nga më të mirat, krijuar në shekuj e që pasqyrojnë momente të ndryshme të zhvillimit të ikonografisë shqiptare dhe përfaqësuesit kryesorë të tyre. Muzeu Kombëtar Etnografik, Berat Muzeu i Beratit u përurua në vitin 1979. Në të përfshihet kultura popullore etnografike e trevës së Beratit, si edhe ajo e Shqipërisë së Jugut. Muzeu është vendosur në një godinë dykatëshe treshekullore, tipike e trevës beratase. Në katin e parë është ngritur një sallë, në të cilën është imituar një rrugicë mesjetare me dyqane tradicionale në të dy anët e saj. Në këtë sallë është vendosur edhe pavioni i lashtësisë. Në katin e dytë ndodhet çardaku i hapur për të mikëpritur miqtë. Në këtë kat ndodhen me radhë arkivi, tezgjahu, dhoma e pritjes se fshatit, kuzhina dhe dhoma e pritjes se qytetit. Në mjediset e jashtme të muzeut janë vendosur shumë objekte origjinale, masive dhe funksionale të kulturës sonë popullore. Muzeu Etnografik, Krujë. Muzeu Kombëtar Etnografik i Krujës u përurua më 20 Nëntor 1989. Ai është i ndërtuar në një banesë karakteristike qytetare të vitit 1764. Banesa është monument kulture i kategorisë së parë. 90% e objekteve të këtij muzeu janë origjinale dhe 100% janë funksionale. Në të gjejmë objekte prej qeramike, druri, guri, hekuri, pambuku, mëndafshi, leshi, qëndisma të ndryshme të ekspozuara me finesë. Muzeu Kombëtar Onufri, Berat. Muzeu Kombëtar "Onufri", gjendet në qendër të lagjes së banuar në kalanë mesjetare të qytetit të Beratit. Në të janë përfshirë një fond i pasur ikonografik dhe disa objekte të shërbesës. Ky muze mban emrin e piktorit më të shquar shqiptarë të shek. të XVI, Onufrit, i cili ka lënë një fond mjaft të pasur në krijimtarinë ikonografike. Kompleksi muzeal përbëhet nga salla qëndrore e kishës, mjedisi i altarit, si edhe nga një sërë mjedisesh ndihmëse njëkatëshe dhe dykatëshe. Muzeu ka tri salla kryesore, ikona të vendosura në ikonostasin e praruar të kishës dhe disa tekstile e objekte metalike, të cilat dëshmojnë traditën artizanale të një niveli të lartë të Trevës së Beratit. NA NDIQNI - SHPERNAJE NE PROFIL

Tweet Follow @DIONISXHANI

Detyra Plote