Legjistacioni ne lidhje me decentralizimin dhe administrimi i shkolles (atonomia e shkollës)

Legjistacioni ne lidhje me decentralizimin dhe administrimi i shkolles (atonomia e shkollës)

Ky cikël leksionesh është një hyrje të politikave arsimore që ndjek qeveria shqiptare pas vitit 990 çka do te thotë që qeverit shqiptare kanë

ndjekur politikën pro evropiane lidhur me decentralizimin e arsimit duke u shkëputur përfundimisht nga politika arsimore të shtetit komunist. E cila lidhej me indealizimin maksist leninist te shkolles dhe me centralizimin e sistemit arsimor. Kjo shkëputje nuk ka qenë e lehtë dhe është bërë në vite në bazë të reformave dhe hap pas hapi në sistemin arsimor në republikën e shqiprisë. Reforma kto në lidhje me kurrikulën me vendimet në fushën financiare si dhe me politikën që duhet të ndjeki pushteti lokal në zvëndësimin e arsimit në shkolla qarku ose rrethi. Në ktë cikël leksionesh sqarohen konceptet bazë të centralizimit të shkollës shqiptare decentralizimi dhe autonomis së saj e lidhur kjo me këndvështrimin e politikave perendimore për zhvillimin e arsimit, atë të partneritetit shkolla familje komunitet.

·         Gjendja e arsimit në Shqipëri pas vitit 1990.     

1.      Reforma e kurrikulës                                                                                                                                  Llidhur  me këtë reform pas vitit 1990 të gjitha kurrikulat që përdoreshin në hallkat e sistemit arsimor (parashkollore para universitar, universitar, pasuniversitar) ka pësuar ndryshime rrënjësore në fushën e kurrikulave.

2.      Reforma e paqes në 3 drejtime                                                                                                                                                              Reforma e altertekstit kjo reform veçanarisht në 10 vjeçarin e dytë të shekullit të ri lidhet me: evolucionin dhe shpërndarjen e teksteve shkollore në përputhje me kurrikulën standarte të mirauar nga mashi.                                                                                                                                                                   Anët pozitive janë:

1.      Zgjerimi i hapsirave në vendimmarrje në nivel shkolle, lidhur me përzgjedhjen e tekstit alternativ.

2.      Cilësia e teksteve është më e lartë se ajo e një periudhe të mëparshme (konkurenca në përdorimin e teksteve).

3.      Rrit përgjegjshmërin e mësimdhënësve në përzgjedhjen e tekstit e lidhur kjo me cilësin gjat proçesit mësimor në mësimdhënje                                                                                                                                                                                                                   

           Anët negative:

1.      Përzgjedhja e altertekstit nga mësuesi nuk bëhet nga dëshira e mësuesit “ në raport me nivelin shkencor të tekstit” por me dëshirën e përdorimit të tekstit alternativ me urdhër nga drejtuesit e institucionit arsimor.

2.      Gjat përzgjedhjes së tekstit nuk meret parasysh opinjoni i nxënësve të cilët përdorën këtë tekst në lidhje me aparatin pedagogjik të saj pse jo dhe të nivelit shkencor i problemeve të trajtuara në tekst.

3.      Përdorimi i teksteve alternativ shpeshherë ka penguar nxënësit në marrjen e njohurive veçanarisht kur ato janë transferuar nga një shkall brenda një  shkolle tjetër brenda një qarku ose rrethi.

“Reforma e 10%”     

  Eshtë një reform pozitive në vendimarrje si dhe në proçesin mësimor sipas saj. Një lëndë që zhvillohet në një simestër mësuesi ka të drejt brendave orëve të planit mësimor  të planit mësimor të miratuar nga drejtoria e shkollës të përdor njohuri duke futur terma pse jo dhe të reja në masën 10%  të orëve të përgjithshme e lidhur kjo me njohurit e mara nga nxënësit.

Reforma e orëve të lira

Është një reformë në lidhje me futjen e një lënde të re pjesërisht në kurrikulën e re që do të zbatohet në të ardhmen në mënyrë të till që njohurit të jenë të përaftëra me lëndën që zhvillohen: p.sh.: në tekstin e historis që zhvillohet në klasën e 7. Mësuesi për periudha të ndryshme mund të fusi njohuri të reja mbi historin e shqiprisë ose të njohurive historia për vendlindjen. Kushti është njohurit e reja që futen gjat orës së mësimit duhet ti përgjithet trajtimit të problemit apo ngjarjes historike në fjalë si dhe ti pë si dhe ti pgjigjet periudhës koore për të cilën diskutohet ky problem. Mësuesi mund të përcaktoi në orët e lira edhe eskursione apo punë të pavarur për  nxënësit të gjitha kto në kontekstin të lëdës dhe periudhës përkatëse.

Anët negative të ktyre:

Në lidhje me përdorimin e ktyre në dementacionin shkollor shpesh herë mësuesit e ngatrrojn nocionin 100% me orët e lira duke përcaktur në rregjistër atë tem që mësuesi e ka më të lehtë për të shpjeguar duke u mbështetur në burimet e literaturës. Shpesh herë mësuesit në vend të njohurive të reja që janë të domosdoshme për tiu dhënë nxënësve duke shfrytëzuar këtë kalon shpesh herë në ekskursione mësimore që nuk i përgjigjen karakterit edukues të nxënësve.

2.      Reforma në fushën financiare       

Atonomia e shkollës nuk mund të kuptohet pa anën financiare që u vihet në dispozicion nga qeveria për zhvillimin e arsimit. Përcaktimi i shumave financiare pasqyron nivelin pas jo dhe të zhvillimit të arsimit veçanarisht e pasqyruar në infrasktruturën arsimore. Në ktë  reform pas vitit 1990 jane  bër përpjekje të vazhdueshme mbi sigurimin e të ardurave dhe përdorimin financiar të shumave në rrugë ligjore dhe trasparente.

Burimet kryesore në fushën e financimit për arsimin janë:

1.      Burimi nga qeveria shqiptare e cila konsiderohet e sigurt për çdo vit shkollor lidhur me zhvillimin e proçesit mësimor për çdo vit ka një tari. Parlamenti shqiptar miraton buxhetin e shtetit të propozuar nga qeveria. Në zërat e buxhetit të shtetit përfshihet  dhe arsimi. Shuma e miratuar  nga parlamenti për arsimin shpërndahet sipas nevojave dhe kërkesave në përputhje me zhvillimin aktual të arsimit në rrethe. Në këtë shumë për secilin rreth përfshihen investime në infrasktuturën e shkollës, paga e punojsve të arsimit, shpërblimet e punojsve si dhe një shumë e vlersuar në rastet e fatkeqsive natyrore per vitin kalendarik.

2.      Në fushën financiare është banka botrore e cila e ndihmon qeverin shqiptare nëpërmjet krredive me përqindje të ulët dhe me një afat shlyerje kohore të gjatë deri 50 vjet. Gjithashtu Banka Botrore nëpërmjet kredetimit që i bën qeveris shqiptare e lidh shumën e përcaktuar financiare me projektet e propozuar nga mashi në lidhje me hapjen e shkollave të reja si dhe me futjen e kurrikulave të reja veçanarisht për arsimin profesional.

3.      Donatorët të huaj dhe vendas në të cilat institucionet qendrore të arsimit dhe ato të pushtetit lokal siguron përfitimin e shumave financiare për të gjithë ato të interesuar vendas dhe të huaj në fushën e zhvillimit të arsimit.

Thithja e donatorve realizohet nëpërmjet 2 rrugëve:

1.      Nëpërmjet besueshmëris së projektit që ato do investonjë

2.      Transparenca nëpërmjet rrugës ligjore të përdorimit të shpenzimeve (raporti shpenzim prodhim)

Reforma në fushën e menaxhimit

Aktualisht arsimi parauniversitar menaxhohet në 2 rrugë:

1.      Nëpërmjet institucioneve qëndrore që është qeveria dhe mashi.

2.      Menaxhimi bëhet dhe nga pushteti lokal i cili sot konsiderohet një prioritet i domosdoshëm në shkall rrethi çka do të thotë që infrastruktura e godinave mirmbajtja e tyre i ka kaluar pushtetit vendor.

Gjithashtu pushteti vendor nëpërmjet  buxhetit të miratuar nga kshilli i komunës ka përcaktuar në zërat e arsimit shuma financiare për investimin gradual shkollor si dhe shpërblimin e një pjese të mësuesve të cilët kanë arritur rezultate të larta në proçesin mësimor. Gjithashtu pushteti lokal nëpërmjet fondeve të saj ka shërblyer nxënës të cilët janë fitues nëpërmjet olimpjadave ose kanë rezultate të larta si dhe akordon pë larta si dhe akordon për vimësin për nxënës në nevoj gjat proçesit mësimor.

Detyra Plote

Adoleshentët midis alternativave sa protagonist janë ..

Adoleshentët midis alternativave sa protagonist janë ..

Të jesh adoleshentë do të thotë shumë, të ndodhesh mes shumë

alternativave, zgjidhjeve, dilemave e vendimeve që vulosin të ardhmen.  Do të thotë të jesh mes nocionit i rrit dhe fëmijë. Me një identitet e

personalitet akoma të paformuar mirë.  Një moshë e përjetimeve të mëdha të mëdha emocionale, një moshë e trazuar e sjelljeve dhe reagimeve agrasive. Po sa të angazhuar janë adoleshentët për tu bërë ball gjithë këtyre? A janë të aftë ato apo nuk kanë bengraundin e duhur. Apo merren me gjëra të tjera që u duken më të përshtatshme më argëtuese për to.

Është vënë re se ka dy drejtime ku shfaqet ky mosangazhim : së pari  shumë adoleshentë të cilët gjithmonë janë mësuar nën përkujdesjen e prindërve apo nën kujdesin e tyre. Gjithashtu janë mësuar që të tjerët ti marrin vendimet për to dhe nuk janë të aftë të marrin frenat e jetës në dorë dhe janë të destinuar pë të qenë pasiv për të mos u angazhuar e për tu njohur me emrin qullac.

Të dytët janë ato të shfrenuarit të cilë bëjnë  shumë gjëra por shumë pak nga ato që ju duhen. Nuk dinë të kufizojnë kohën e lire, i ka mbërthyer  teknologjia dhe pikërisht teknologjinë mund ta  përcaktojmë si një nga faktor më ndikues përsa i përket këtij osangazhimi, të adoleshentëve. Po ku i ka rrënjët kjo mos pjesëmarrjedhe pse të rinjtë kanë sjellje agresive. Në fakt kjo moshë njihet si një moshë e ndryshimeve të mëdha fizike dhe emocionet e fillimit të një kontakti të ri. Dhe si çdo përshtatje tjetër me risi dhe kjo prodhon  stres, ankth të cilat tek adoleshentët  përkthehen në sjellje agresive.

Pra një nga shkaqet është vet mosha dhe ndryshimet që i korospondojnë asaj.

Adoleshentët  janë të prirur nga dëshira për pavarsi dhe në shoqërinë tonë kjo është pak e vështirë sepse shoqëria jonë është pak e ngurtë ku prindërit i kontrollojnë fëmijët për çdo gjë që bëjnë. Në fakt kjo prodhon agresion tek adoleshentët sepse kanë nevojë për hapësirë. Të rinjtë tanë dhe jo vetëm kaq kanë dhe shumë probleme e pangesa ekonomik që i bëjnë të jenë gjithmonë e më të varur ndajë prindërve si dhe të shfaqin sjellje konfliktuale dhe mosangazhim.Shumë studime që kanë në fokus adoleshentët sjellin raste ku shpesh objekt konflikti mes prindërve dhe fëmijëve është fakti që prindrit  duanë të kontrollojnë çdo gjë që bëjnë adoleshentët.Por  adoleshentët  nuk angazhohen dhe sepse kemi një sistem shkollor që nuk formon një njeri me ideale principe kërkesa ndaj vetes.

Por nuk ka edhe bashkpunim mes strukturave formuese si sistem formal dhe atij joformal për të njohur problemet e njëri-tjetrit.

Sistemi formal, duhet të ketë programe të posaçme që jo vetëm tu përcjellin të rinjve njohuri në fushat përkatëse por edhe të kenë qëllime edukative, sepse qëllimi i sistemit arsimor është formimi i një njeriu të denjë dhe formimi përfshin arsimin shkencor si dhe edukimin. Duhet të organizohen seminare ajo organizime të tjera të cilat tëkenë si qëllim njohjen e problemeve të të rijnve si dhe ngritjen e metodave të ndryshme për ti shmangur ato për ti drejtuar adoleshentët drejt rrjedhës së duhurPra të ndodhur mes pamundsive të shumta, mungesave të pavarsisë friksë se ca do zgjedhin, të trazuar nga presioni i moshës të paorientuar mirë nga strukturaa përkatëse të rinjtë mbeten pak të angazhuar, pak protagonistë në ato që duhet të bëjnë. Në fakt nuk jam unë e cila duhet apo mund të sygjeroj një zgjedhje të gjithë bashkë mund të formojmë të tëren.

Sistemi formal, joformal dhe informal

Sistemi formal, joformal dhe informal trekëndshi që e plotëson njeriun janë pikërisht  këto tre sisteme. Formali i cili përfaqësohet  nga shkolla, joformali nga familja e shoqëria si dhe informali nga aktivitetet e lira etj, të cilët e formojnë një njeri, ngre një personalitet të caktuar.

Sistemi joformal, po marim së pari në shqyrtim, familja aty ku njeriu fillon të shfaq tiparet e para të veçantisë. Familja konsiderohet si djepi i mardhënjeve efektive që e përgatisin fëmijën emocionalisht si dhe i japin një siguri për tu përballur me ambjente të ndryshme më pas. Ka shumë ndikim familja në ndërtimin e një personaliteti të shëndoshë ose jo.   Njohim shumë lloje familjesh të cilat kanë ndikim të mirë ose jo në atë që trashëgojnë. Fëmijët kanë nevojë për  përkujdesje ngrohtësi, mbështetje por edhe ndjekje dhe vëzhgim të veprimeve të tyre që shfaqin veçanti, por në shumicën e rasteve prindërit preferojnë që ato të jenë kopje të tyre ndërkohë që secili nga ne është unik. Në një familje me raporte jo të mira efektive, emocionale apo me probleme të ndryshme qoftë edhe të natyrës ekonomike nuk mund të dali një njeri me personalitet të shëndoshë ai ka ankthe, frikë e kur nuk ka guxim ta shfaq veçantinë në familjen e vet si mund ta shfaq në ambjente të tjera do jetë i ndryllur dhe jo vetvetja.

Fëmija ka nevojë për përkujdesje në çdo hap të zhvillimit të tij dhe sa di unë në shoqërimin tonë në shumicën e rasteve nga prindërit kjo përkujdesje përkthehet në frazën, bëj si të them unë se kjo është më e drejta. Apsolutisht që nuk e mohoj që gjithmonë prindërit nisen nga një qëllim i mirë porçdo njeri ka preferencat e vera apo veinë e tij që e bënë atë unik para të tjerve.                                                                                                      

Një  çështje që gjithmonë është diskutuar është ajo e profesionit të fëmijës që në shumicën e rasteve duket sikur është paracaktuar trashguar nga prindërit. Duket se prindërit janë më të sigurtë nëse fëmija ityre bëhet si to. Janë në fushën e tyre dhe mund ti ndihmojë, këshillojnë apo kontrollojnë. Pra duhet njëraport dhe një trajtim mjaft i mirë, një mardhënie afektive dhe edukative mjaft e mirë në familje që fëmija të kalojë në sistemin informal i shëndoshë dhe në vazhdim të formimit të duhur.

Sistemi formal i cili nënkupton të gjitha proçeset e organizuara të të mësuarit të cilat zhvillohen brënda sistemit edukativ-formal tëstrukturua në mënyrë hirarkike të cilat rezultojnë në përfitimin e njohurive dhe diplomave të ndryshme.

Sapo  fëmija del nga familja i bashkohet një sistemi tjetër atij formal.

Shumë i rëndësishëm dhe ky në edukimin, formimin dhe ndërtimin e një

njeriu të denjë. Sistemi formal gjithmonë është parë si vendi ku merren

njohuri të caktuara apo ku në fund të tij mund të përfitosh një diplom apo

profesion të caktuar. Jo ai ka më shumë , kemi një bashkëveprim njerzorë,

një shkëmbim mendimi informacioni , afektiviteti. Nuk duhet të ndërtojmë

një hierarki ku eprori është mësuesi e i nënshtruari nxënësi. Duhet të këtë

një komunikim të paqtë dhe një “manipulim” apo ndjekja e metodave të

duhura nga mësimdhënësi që mësimi të jetë i efektshëm.

Pra që sistemi formal të jetë i efektshëm duhet të plotësohen disa kritere

nëse mund ti quajmë kështu.

Të ketë një struktur fleksible dhe të efektshme me programe plane etj.

Edukatorë dhe mësues të kualifikuar

Bashkpunimi midis këtyre të fundit dhe nxënësve.

Bashkpunimi i shkollës me komunitetin e prindërve.

Përforcim të pjesmarrësve për rezultatet

Infrastrukturën e duhur

Nëse marrim të parën në shqyrtim pra duhet të kemi programe të

mirëorganizuara dhe mirëstrukturuara për moshën. Ka shumë tekste

të cilat janë të pakuptueshëm për moshën nga nxënësit të mbushura

me një fjalorë me plotë fjalë të ndërlikuara që as vetë ne smund ti

kuptojmë.  Egzistenca e altertekstit ka bërë një ndryshim sepse kemi

mundësi zgjedhjesh, po nga ana tjetër ka vënë në dyshim cilësinë e

arsimit. Sepse është vendi për korrupsion duke patur parasysh

ndërveprimin midis shtëpive botuese dhe titullarve të shkollave.

Së dyti duhet të kemi mësues e edukatorë të kualifikuar të fushës së

vetë. Njihen ndej raste e sidomos në zonat rurale ku një mësues që

ka mbaruar për gjeografi jep dhe matematikë apo një që ka mbaruar

për ciklin e ulët jep mësim edhe në gjimnaz. Mësuesit i duhet të ketë

aftësi jo vetëm të transmetojë njohuritë tek nxënësi por edhe tëa bëjë

ketë me një komunikim të duhur në klasë, këtu flasim dhe për

përforcimin kur bëhet fjalë për cklin fillorë të edukimit. Kjo është një

metodë mjaftë nxitëse drejt një edukimi të denjë.

Duhet të kemi një bashkpunim midis prindërve e njëra-tjetrës si dhe

me problemet e fëmijëve për të pyetur ku çalojnë gjërat dhe si duhet

të veprojmë.

           Infrastruktura e shkollës është mjaftë e rëndësishme ambjentet

duhet të jenë të duhurat për mësimin që zhvillohet. Në vendin tonë

gjithandej mungojnë labarutorët e lëndëve ose nuk janë të duhurit ku

nxënësit nuk mund të jenë të vëmendshëm ndajë mësimit kur nuk mund të

jenë komodë me ambjentin. Por sistemi formal ka një seri kërkesash

drejtuar vetes.

Sistemi informal i cili përfshin aktivitetet e lira. Në fakt ky sistem u ka

krijuar mundësi njerëzve të formojnë një horizontë të gjërë por

teknologjia mjaftë e avancuar i ka tërhequr njerzit dhe më shumë të

rinjtë pas vetes duke i shmangur nga angazhimet dhe punët e tjera.

Nuk dinë  të kufizojnë kohën e lirë. Të rinjtë sot po shpenzojnë shumë

khë me argëtime duke u mënjanuar nga ato gjëra që u duhen vërtet

në të ardhmen.

Pra siç e mund të shihet janë këto ter sisteme të cilat e plotësojnë

njeriun. Duhet të ketë një bashkpunim të efektshëm mes tyre. Secila

strukturë duhet të bëjë punën e saj e së bashku të bëjnë të tërën.

Detyra Plote

Kalimi i sistemit tё ciklit fillor nga 4 nё5

Arsimi vazhdon tё jetё njё nga vlerat themelore tё shoqёrisё shqitare dhe njё nga çelsat e sё ardhmes sё saj.  Shkolla e parё shqipe zyrtarishi njihet ajo e 7­ marsit 1887 e cila u hap  nё Korçё. Nё vitin 1912 shkolla fillore nё qytet ishte 5 vjet ndёrsa nё fshat 6 vjet. Nё 1933 arsimi fillor u bё 4 vjet dhe u shpall i detyrueshёm. Shkolla u konsiderua e barabartё pёr tё gjithё, si prё e djemt e vajzat e qytetit dhe tё fshatit.

 

 Kalimi i sistemit tё ciklit fillor nga 4 nё5

 Nё vitin 2003 cikli fillor u bё 5-vjeçar. Nё ciklin fillor tё gjitha lёndёt zhvillohen me njё mёsues. Pёrjashtim bёjnё klasat e katёrta dhe tё pesta, pёr tё cilat, shkollat sipas mundёsive tё tyre pёrdorin dhe mёsues tё veçantё pёr tё dhёnё lёndёt: gjuhё amtare, matematikё, dituri natyrire, gjuhё tё huaja, arte dhe edukim fizik.

 Vlersimi i nxёnёsve tё klasave І, ІІ tё arsimit bazё bёret vetёm me shprehjet: "shumё mirё"," mirё ", " mjaftueshёm " dhe " dobёt ". Vlersimi "dobёt" ёshtё jo kalues. Pёr vlersimin me notё pёrdoret sistemi i notave 4-10, nga tё cilat 4 ёshtё jokaluese, kurse nota 5-10 janё kaluese. Ky sistem i notave nё ciklin fillor pёrdoret nё klasat 3-5.

 Nxёnёsit e klasёs sё parё kalojnё nё klasёn e dytё tё gjithё, pavarsisht nga rezultatet, me pёrjashtim tё rasteve tepёr tё veçanta, pёr tё cilat pёrsёritja e klasёs sё parё mund tё bёhet, por vetёm njё herё. Pёr klasat e tjera, nxёnёsi kalon nё njё klasё mё tё lartё, kur vlersimet vjetore pёr tё gjitha lёndёt janё kaluese. Vendimin pёr klasifikimin e nxёnёsit nё njё lёndё  tё planit mёsimor, pёr klasat 1-5 e merr mёsuesi i klasёs.

  

Qё mёsuesit tё japin mёsim nё ciklin filleor tё arsimit bazё (klasat І – V) duhet tё kenё mbaruar universitetin qё pёrgatit mёsuёs tё ciklit fillor me diplomё universitare, me pёrjashtim tё mёsuesve qё kanё mbaruar shkollёn e mёsme pedagogjike para viti 1989, diploma e tё cilёve titullohet “Mёsues i ciklit fillor”. Ndёrsa sot shkolla e mesme pedagogjike nuk njihet. Duhet tё mbarosh dhe shkollёn e lartё qё tё ushtrosh profesionin e mёsuesit.

a.Avantazhe

     1- Janё njё klasё e pandarё (shokё-shoqe) nga klasa e 1-5, njohin njёri tjetrin. Forcojnё shoqёrinё, ndihmёn dhe pespektim reciprol.

2-  Kanё njё mёsuese i\e cili\ a i shoqёron dhe njeh anёt pozitive dhe negative tё klasёs. Njeh tё metat dhe dobёsitё. Mёsuesi\ ja ka formuar dhe forcuar kontaktet me prindёrit. Ështё mё e lidhur me nxёnёsit, mё e afёrt me to.

3- Janё nё tё njёjtin ambjent (d.m.th klasё) me tё cilёn nxёnёsit  janё ambjentuar, familjarizuar me orenditё, dekorin etj.

4- Programi shtetёror i mёsimit  ёshtё nё vazhdimёsi pёr çdo lёndё dhe kapitull, i plotёson nga viti nё vit.

5- Gjejnё njё trajtim mё tё plotё njohurishё dhe njё shtrirje tё gjatё kohore, pasi jepen dhe rimeren nё çdo klasё, por nё njё nivel mё tё zgjeruar. P.sh.: Nё klasё tё dytё jepet ‘emri’ dhe deri nё klasё tё V nx ёnёsi zgjeron njohuritё e tij pёr ‘emrin’ duke mёsuar tё gjitha veçoritё e tij.

6- Nё klasёn e V nxёnёsi parapregatitet pёr klasa mё tё larta pasi nё klasёn e V zhvillohet  mёsimi me disa m ёsues.

7- Nё klasёn e V mёsuesi patjetёr duhet tё jetё me arsim tё lartё, cikli i ulёt  ose lёnd ёtё tjera.

8- Realizohet profilizimi  lёndor, pra mёsuesit japin mёsim sipas profileve. P.sh.: gjuhёn e jep njё mesues qё ka mbaruar nё ktё drejtim, pra ёshtё pёrgatitur pёr ktё lёnd ё.

9- Shtimi me nj ё vit m ё tep ёr n ё arsimin e detyruar e p ёrgatit nxёnёsin mё mirё pёr tё hyrё nё jetё, me baza mё tё plota njohurish, aftёsishё e shkathtёsiah.

10.- Rezultatet nё shkollё janё pozitive sepse rezultatet nga klasa 1-5 janё mё tё larta se nё klasat 6-9 si nё cilёsi dhe sasi.

b) Disavantazhet

1- Zgjatet cikli i ulёt me njё vit dhe nxёnёsit e klasave tё V e ndjejnё veten pjestarё tё ciklit tё ulёt, pra tё pa rritur mirё. Nga ana psikologjike janё pjesё e nj ё strukture mё tё ulёt.

2-  Zhvillimi i procesit mёsimor me njё godinё me tё ciklit fillor me tё mesmё tё ulёt pasi niveli i moshёs ka probleme tё tjera, pra ky cikёl duhet tё zhvendoset ne shkollё mё vete.

3-  Mbingarkesa  dhe vёshtirsia e teksteve me informacion tё zgjatur, ulё interesin e tyre pёr tё lexuar librat. 

Konkluzioni:                                                                          

Duke u bazuar nё avantazhet dhe disavantazhet e kalimit tё ciklit fillor nga 4-5 dalim nё kёtё konkluzion:

Sistemi i ciklit fillor 4-5 ka mё shumё avantazhe se disavantazhe.                                           Gjithashtu, Cikli fillor me shtimin e njё viti synon tё zhvillojё aftёsitё intelektuale, krijuese dhe fizike tё nxёnёsve, tё zhvillojё personalitetin e tyre dhe t`i pajiё ata me elementё tё pёrgjithshёm tё kulturёs dhe edukatёs qytetare tё cilat i forcojnё edhe mё shumё nё klasat nё vijim.

Detyra Plote

PERSONALITETI- TEORITE E PERSONALITETIT MASLOW

Teoritë e Personalitetit

Teoritë e personalitetit kanë disa qëllime kryesore. Njëri është që të organizojë karakteristikat e personalitetit. Teoritë japin një strukturë për

të integruar karakteristika si agresiviteti, emocionaliteti, inteligjenca, shoqërueshmëria, ankthi dhe pasiviteti. Teoritë identifikojnë cilat karakteristika janë më të rëndësishmet dhe si organizohen ato në individë të ndryshëm. Kjo na ndihmon të kuptojmë marrëdhëniet midis sjelljeve tona të ndryshme.

Një synim tjetër i teorive të personalitetit është të shpjegojë variabilitetin në personalitet (ndryshimet dhe ngjashmëritë midis individëve). Teoricieni i personalitetit paraqet koncepte që japin faktorët që ndikojnë në zhvillimin e personalitetit dhe sjelljeve të përditshme të individëve, dhe na ndihmon të kuptojmë pse secili nga ne është i veçantë

Një synim i tretë i teorive të personalitetit është që të përshkruajnë personalitetin normal dhe të shëndetshëm. Teoricienët e personalitetit kanë studjuar njerëz normalë si dhe njerëz me probleme me shpresën që të përcaktojnë faktorët që kontribojnë në krijimin e një personaliteti normal. Teoritë më kryesore që janë zhvilluar me kalimin e viteve.

           PERSONALITETI

Mbi termin e personalitetit është diskutuare gjër e gjatë. Po ç’përkufizonë personaliteti në vet vete?

Psikologët e kanë të vështirë ta përkufizojnë personalitetin, pjesërisht ngaqë termi përdoret në gjuhën e përditshme dhe pjesërisht sepse është shumë i rëndësishëm nëstudimin e psikologjisë. Në një kuptim shumë real personaliteti formon thelbin e psikologjisë. Ai është shuma totale e të gjitha gjërave që përbëjnë një person: veprimet etij, mendimet e ndjenjat. Për shkak të natyrës gjithpërfshirëse të tij, psikologët e kanë tëvështirë të formulojnë një përkufizim të pranueshëm.

Personaliteti përbëhet nga modelet e dallueshme e të qëndrueshme të sjelljes dhe njohjes, që karakterizojnë përshtatjen e një personi në jetë.

Pra personaliteti eshte studiuare nga psikologe të ndryshëm: secili nga keta psikologe e trajtone personalitetin në mënyrën e tij. Ishte frojd i pari që hapi një prespektiv krejt të re për studimin e sjelljeve njerzore. Sipas tij sjellja e njeriut bazohet mbi instriktet apo shtysat e pavetëdijshme, pra ai e vuri theksin tek e pavetëdijshmja.

Adler një tjetër filozof, ndryshe nga Fjord besonte se individët nuk kontrollohen nga mjedisi I tyre; por se ne kemi aftësi për ta marrë vet në dorë fatin tonë.

Fjordi besonte se personaliteti rritej nga zgjidhja e konflikteve të pavetëdijshme dhe i krizave të zhvillimit. Shumë nga pasuesit e tij, përfshirë eshe disa që e modifikuan teorinë e tij dhe disa të tjerë që u shkëputën nga rrethi i tij, e përqafuan  thelbin e këtij këndvështrimi. Megjithatë, në teorinë e Adlerit, ne shquajmë një këndvështrim shumë të ndryshëm nga ai njerzorë. Adleri u përqëndrua mbi forcat, që kontribojnë në rritjen pozitive dhe një lëvizje drejt përsosmërisë personale, ndaje dhe Adleri është quajtur teoricieni i parë humanist i personalitetit. 

Teoria humaniste mbi personalitetin thekson se ne jemi të motivuar në mënyrë pozitive dhe ecim përpara drejt shkallëve më të larta të funksionimit. Kjo ka të bëjë më shumë me qenien njerzore, se sa me zgjedhjen e konflikteve të fshehur. Psikologët humanist besojnë se jeta është një proces i hapjes së vetes ndaj botës që na rrethon dhe i përjetimit të gëzimit me jetën. Ato theksojne potencialin e njerëzve për rritje dhe ndryshim, si dhe mënyrën se si ata e jetojnë jeten tani e jo se si rronin, si ndjenin a vepronin ne te shkuarën. Kjo qasje na bën ne të gjithëve ne personalisht përgjegjës për jetën tonë vetjake. Së fundmi, huanistët besojnë se duke pasur parasysh kushtet e nje jete të arsyeshme, njerzit do të zhvillohen në drejtimet e dëshiruara.

Koncepti i Adlerit mbi përpjekjen per përsosmëri shtoi udhën për teoricienët e mëvonshëm  humanist të personalitetit si Abraham Maslou dhe Karl Roxhers.

Abraham Malsou  është një teoricien që  frymëzoi shumë në teorinë e personalitetit. Ai është edhe një psikolog i cili erdhi nga Amerika dhe u bë një pionier i rrjedhës së psikologjisë humaniste Ai.. famshëm për teorinë e tij të hierarkisë së nevojavetë njeriut. 

Abraham Harold Masloë u lind në Brooklyn, Neë York, më 1 prill 1908. Masloë ishte rritur në një familje të prindërit ruse çifutë. Në fëmijërinë e tij, ai ishte i njohur si një fëmijë i cili është më pak e zhvilluar se sa fëmijët e tjerë . Ai tha se ai ishte një djalë çifut i cili u rrit në një mjedis të populluar nga jo-hebre shumicës. Ai ndjehet i izoluar dhe i pakënaqur në atë kohë. Ai u rrit në bibliotekë në mes të librave, fillimisht duke studiuar ligjin, por në fund, ai zgjodhi për të studiuar psikologji dhe u diplomua nga Universiteti i Ëisconsin. Në kur ai u regjistrua në dhjetor 1928 u takua me Harloë mentor fillore Profesor Harry. Ai mori një diplomë bachelor në vitin 1930, mjeshtër në vitin 1931, dhe Ph.D në vitin 1934. Masloë dhe thellimin e kërkime dhe studime në Universitetin e Columbias dhe po kalonte ende në të njëjtën temë. Atje ai u takua të tjerët e tij mentor janë Alfred Adler, një nga koleg të hershëm të Sigmund Freud.

Në 1937-1951, Masloë thellojnë njohuritë e tyre në Kolegjin e Brooklyn. Në Nju Jork, ai u takua me dy mentorin tjetër është një antropolog Ruth Benedict, si dhe një gjestalt psikolog Max Ëertheimer, të cilin ai e admironte profesionalisht dhe personalisht,një i dytë është atëherë në një shqetësim të thellë për sjelljen Masloë e njeriut, shëndetin mendor dhe potencialit njerëzor. Ai shkroi në këto tema në thellësi. Shkrimi i një shumë prej ideve të huazuara nga psikologjia, por me një zhvillim të konsiderueshëm. Shtimi i këtyre veçanti mbulon hierarkinë e nevojave, një gamë të gjerë të nevojave, i një personi të vetë-aktualizimit dhe përvoja pik. psikologji Masloë e humaniste pioneered rrjedhën që formularët për rreth 1950 deri 1960. Në këtë kohë, ai ishte i njohur si "forcë të tretë" Përveç teoritë e Freud dhe biheviorizëm.
Masloë u bë profesor në Universitetin Brandeis nga viti 1951 në vitin 1969, dhe shërbeu si kryetar i departamentit të psikologjisë atje për 10 vjet. Kjo është ajo ku ai u takua Kurt Goldstein (i cili futi idenë e saj për vetë-aktualizimit) dhe filloi të shkruaj veprat e tij. Këtu ai gjithashtu fillon të zhvillojnë konceptin e psikologjisë humaniste.
Ai kaloi tërheqjen e tij në Kaliforni, derisa më në fund ai vdiq nga një atak në zemër më 8 qershor, 1970.

Teoria humaniste dhe Vetë aktualizimi 

Abraham Masloë është i njohur si një pionier i  psikologjisë humaniste.  Masloë besonte se njerëzit janë të shtyrë që të kuptojnë dhe të pranojnë veten sa më shumë të jetë e mundur. Teoria e tij më shumë popullore në këto ditë është teoria “Hierarkia e Nevojave” .  Jeta familjare dhe përvojat jetësore ndikojnë në idenë e ideve psikologjike. Pas Luftës së Dytë Botërore, Masloë filloi të pyesë se si psikologët  e më pas mendja e njeriut.  Edhe pse nuk është tërësisht e mohojnë, por ai ka idenë e tij për të kuptuar mënyrën se si njerëzit mendojnë.  Psikologët humanitare besojnë se çdo person ka një dëshirë të fortë për të realizuar potencialin e potencialit në të, për të arritur  nivelin e vetë-aktualizimit . Për të provuar se njerëzit jo vetëm nuk reagojnë në situata rreth tyre, por për të arritur diçka më shumë, Masloë studiuar  me një gjendje të shëndoshë mendore, jo duke studiuar një person me probleme të shëndetit mendor. Kjo tregon se njeriu i ri mund të ketë "përvojat e pikut", kur njeriu është në harmoni me vetveten dhe rrethanat e tij.  Në funksion të Masloë, qeniet njerëzore realizoj vetveten, mund të ketë  shumë  përvoja njerëzore, që është më pak se aktualizimit te vetvetes. 

Interpretimi i Masloë te Hierarkia e Nevojave janë të përfaqësuar në formën e një piramide me nevojat më themelore. Në fund
Masloë e përdor piramiden si një ndihmë vizuale për të parashikuar idetë e tij mbi hierarkinë e nevojave teori. Sipas Masloë, njerëzit janë të motivuar për të përmbushur nevojat e jetës.  Këto nevoja duhet nivelet apo hierarki, duke filluar nga më të ulët (natyra bazë / fiziologjike ) të lartë (vetë-aktualizimi).  Hierarkia e nevojave eshte si vijon:
Nevojat fiziologjike ose bazë
Nevoja për sigurinë
Nevoja për të dashur 

Nevoja për t'u vlerësuar
Nevoja për vetë-aktualizimit 

Masloë thonte se katër nevojat qe variojnë nga nevojat fiziologjike për vetë  nderim të nevojat si homeostatic.  Homeostasis është parimi që rregullon funksionimin e një termostat (kontrolli i temperaturës pajisje).  Nëse temperatura është shumë e ftohtë, ajo do të kthehet në pajisje për ngrohje, përndryshe nëse temperatura është shumë e nxehtë, ajo do të kthehet të ftohtë. Ngjashëm me këtë, trupi i njeriut, kur njerëzit ndihen të privuar nga materiale të caktuara, ai do të ndjeni nevojë për të.  Kur ai ishte mjaft i vjetër për të marrë atë, një ndjenjë të nevojës që ishte ndalur më pas në vetvete.
Masloë zgjerojnë fushëveprimin e këtij parimi homeostatic për nevojat e para, të tilla si, dashuri sigurisë dhe krenari që ne  zakonisht shoqërojnë me këto parime. Masloë i konsideron si nevojat e deficitit,dmth:.  ka qenë një domosdoshmëri për mbijetesë. 

Nevojat fiziologjike

Në nivelet lokale, kemi nevoja fiziologjike të përbëra nga nevoja për ajër, ushqim, pije, etj) të cilat janë karakterizuar nga një simbolit defisi) diçka mangësi në trupin e personit në fjalë.  Kjo kërkesë është quajtur edhe nevojat themelore (nevojat themelore), të cilat nëse nuk plotësohen  (p.sh. uria)  njeriu në fjalë ka humbur kontrollin e sjelljes së tij për shkak se të gjitha kapacitetet njerëzore janë të mobilizuar dhe të përqendruar vetëm për të plotësuar nevojat bazë.  Në anën tjetër, nëse këto nevoja themelore janë plotësuar relative, vjen e nevoja më e lart d.m.th nevojën e sigurisë (nevojat e sigurisë).

Kërkesa e Sigurisë
Lloji i dytë i kërkesës është i lidhur me sigurinë, stabilitetin, mbrojtja struktura,me qëllim, një situatë që mund të presim, të lirë nga frika dhe ankthi dhe kështu me radhë. Për shkak të kësaj kërkese të  [Njeriut [Make rregulloret, ligjetlegjislacionit, zhvillimin e besimit, të krijojë sisteme, të sigurimit, pensionet e kështu me radhë. në mënyrë të ngjashme, nevojat themelore, nevojat e sigurisë që janë shumë të gjatë dhe shumë prej tyre nuk janë përmbushur, atëherë pikëpamje e dikujt ne botën e tij mund të preket dhe nga ana tjetër çdo sjellje do të tentojnë te drejtimi më negative. 

Nevojat per të dashur dhe për të të dashur
Pasi nevojat themelore janë plotësuar dhe siguria relative, atëherë lind nevoja që i përkasin dhe të të dashurit (përkatësia dhe dashuria ka nevojë). Gjithkush dëshiron të ketë një marrëdhënie të ngrohtë dhe intime, madje edhe më intime me të tjerët. Ai dëshiron që ta duam dhe të dashur. Secili njeri dëshiron një mik besnik dhe i nevojitet solidaritet. Gjithkush dëshiron të ketë grupin e tyre , donte të kishte"rrënjë" në shoqëri.  Gjithkush ka nevojë të jetë pjesë e një familje, një fshat, një fis, etj. Çdo person i cili nuk ka një familje do të ndjehet i vetmuar, ndërsa ata që kurrë nuk ndoqi shkollën dhe nuk punan e ndjen veten të padenjët e papunësisë. Kusht si ky do të ulë çmimin e personit në fjalë. 

Ka nevojë për vetëbesimin
Nga ana tjetër, nëse nevoja për tre-shkallët e para është përmbushur, ajo u bë e nevojshme që të ketë vetëbesim . Ka dy lloje të nevojave për vetë-respekt. Së pari, janë nevojat për fuqi, zotërim, kompetenca, besimi dhe pavarësia. Ndërsa e dyta është nevoja për respektimin nga të tjerët, të statusit, fama, , dominimi krenari, janë konsideruar të rëndësishme në vlerësimin e të tjerëve. Njerëzit të cilët takuan nevojën e tyre për vetë-respekt do të shfaqin një besim të gatshëm, të pavarur e të tjerëve dhe gjithmonë të zhvillohet të vazhdojë për të arritur nevojën e lartë e të ardhshmes për vetë-aktualizimi . 

Vetë-aktualizimit nevojat
Kjo kërkesë është një kërkesë që përmban 17 nevojave të cilat nuk ndodhen në  hierarki, por plotësojnë njëra-tjetrën.  Në qoftë se nevojat e ndryshme (të meta) nuk janë përmbushur nuk do të jetë një patologji me të meta të tilla si siapati, mërzitje, dëshpërim, pa ndjenjën e humorit më, tjetërsimi, të shqetësuar , vetë humbja e oreksit dhe kështu me radhë.

Nevoja për plotesimin e të Metave dhe patologjisë
Sipas Masloë, për të realizuar vetveten meta përbëhet nga:
e vërtetë
mirësi
Bukuri apo bukuri
Ëhole (unitet)
Ndarje në dy pjesë-transedensi
Bohemian (të vazhdojë, por mbeti në thelb i pandryshuar)
unike
përsosmëri
domosdoshmëri
përfundim
drejtësi
rregull
thjeshtësi
Pasuria (shumë variacione, të përbërë, nuk ka asgjë të fshehur, të gjithë njësoj të rëndësishme)
Pa vështirësi simbolit të relaksuar, nuk e tensionuar)
Luaj (humor)
I pavarur

Të Metat e Patologjia
Nëse në nevojat e ndryshme të meta nuk janë përmbushur nuk do të ishin patologji të meta të tilla si:
apati
mërzitje
dëshpërim
Nuk keni një sens të humorit më
tjetërsim
Egoist
Humbja e oreksit, etj

Kritikë

Në zhvillimin e saj, kjo teori është kritikuar gjithashtu. Kjo është për shkak të një kërcim në piramidën e nevojave më të larta Masloë-së, domethënë nevojën për të arritur vetë-aktualizimit. Nevoja ishte krejtësisht e ndryshme nga të katër nevoja të tjera, të cilat janë logjikisht lehtë për t'u kuptuar. Ndërsa në qoftë se ka një lidhje të humbur në mes të piramidës në krye të piramidës-4. Ndërsa në qoftë se ka hapa të logjikës.

Referenca:

Edward Hoffman. 1988. A Biography of Abraham Maslow. Los Angeles: Jeremy P. Tarcher. Hlm. 174.

Abraham H. Maslow. 1964. Religion, Value, and Peak-Experiences. Columbus: Ohis State University Press. Hlm. 8.

C. George Boeree. 2006. Personality Theories. Yogyakarta: Primasophie. Hlm. 277-290.

Abraham H. Maslow. 1968. Toward a Psychology of Being, 2d ed. New York: D. Van Nostrad. Hlm. 25.

Sarlito W. Sarwono. 2002. Berkenalan dengan Aliran-aliran dan Tokoh-tokoh Psikologi. Jakarta: Bulan Bintang. Hlm. 174-178.

Abraham H. Maslow. 1986. Farther Reaches of Human Nature. New York: Orbis Book. Hlm. 260-280, 299.

Abraham Maslow. 2006. On Dominace, Self Esteen and Self Actualization. Ann Kaplan: Maurice Basset. Hlm. 153, 168, 170-172, 299-342.

  

Detyra Plote