ROLI DHE FUNKSIONI I PSIKOLOGUT NE SHKOLLE

HYRJE

Psikologjia si shkence ka relativisht pak vite qe eshte e njohur ne vendin tone, ndaj dhe ai si profesion ndeshet me veshtiresine perharjen, integrimin ne nje shoqerine si e jona…

Reforma që ka përfshirë sistemin tonë arsimor, ka sjellë risi dhe ndryshime të qenësishme në aspektin e kurrikulave, programeve e teksteve të reja, përdorimit dhe aplikimit tërësisht dhe me sukses të metodave bashkëkohore të mësimdhënies dhe mësim nxënien me në qendër nxënësin.

Pra, ky proces ristrukturimi i gjithë jetës shkollore nuk mund të kuptohet pa ecurinë dhe mbështetjen e shërbimit psikologjik në arsimin parauniversitar. Është viti i tretë që shërbimi psikologjik në shkolla të arsimit bazë dhe të mesëm, vlerëson të gjithë komunitetin shkollor në tërësi,duke mbështetur dhe ofruar shërbime psikologjike dhe sociale. Tashmë, dihet nga të

gjithë, se problemet e edukimit në shkolla kanë vështirësitë e veta, me përmasa të reja, zgjidhja e të cilave kërkon njohjen dhe bashkërendimin e punëve të gjithë aktorëve në shkolla, e veçanërisht kontributin e psikologut shkollor, i cili duke mbajtur marrëdhënie të drejtpërdrejta me nxënësit, mësuesit dhe komunitetin, praktikon në mjediset e shkollave, përqasje psikologjike, sociale dhe emocionale tek fëmijët, nxënësit dhe adoleshentët.

Psikologët shkollorë janë normalisht persona kyç që ndikojnë në përmirësimin e veprimtarisë mësimore edukative në shkolla. Njohin dhe kuptojnë saktësisht politikat dhe

çështjet e edukimit dhe arsimit, të cilat dalin nga puna edukative në shkollat ku punojnë. Ata janë të pajisur me mjete profesionale, dhe kanë trajnimin e duhur për të kryer vlerësim

të nxënësit, dhe stileve konjitive të të nxënit duka pasur qëllim planifikimin edukativ mësimor. Kanë trajnimin e duhur për të njohur dhe diagnostikuar një sërë çrregullimesh fëminore të

sjelljes dhe të të nxënit. Mbajnë kontakte e marrëdhënie të rregullta dhe të drejtëpërdrejta me nxënësit, mësuesit dhe komunitetin. Tashmë dihet se në shkolla, ka nxënës të cilët

kërkojnë ndërhyrje më direkt e të specializuar pasi në shkolla janë të pranishëm një kontigjent i vogël nxënësish me prirje për të lënë shkollën, apo të hiqen prej saj ,pasi janë me çrregullime serioze të sjelljes. Ndaj më shumë se çdo gjë tjetër kjo kategori nxënësish kanë nevojë për mbështetje alternative edukuese, shërbime këshillimore sistematike, në mënyrë që të ndjekin shkollën ose ri futjen në të, gjë e cila arrihet duke bërë konsultime me psikologun e shkollës dhe bashkëpunimin e tij me mësuesit dhe familjen e nxënësve problematikë. Është fakt se psikologët shkollorë punojnë drejtpërsëdrejti në institucione edukimi dhe arsimimi. Në këto vite pune dhe eksperiencë, psikologu sherben për përmirësimin e punës edukative, ka rolin e koordinatorit, midis drejtorisë së shkollës dhe stafit pedagogjik . Krahas, punës, drejt përmirësimit të shëndetit

mendor dhe vështirësive të të nxënit të nxënësve, është e domosdoshme përcaktimi i objektivave në përshtatje, mbështetje të specifikave të çdo shkolle. Duhet theksuar se çdo shkollë ka objektivat e veta psh:

Nga zhdukja e braktisjes së fshehtë në arsimin bazë e deri te vlerësimi në lidhje me individë apo grupe adoleshentësh, problem ky, i hasur më shpesh në shkollat e mesme. Vlen të

theksohet se psikologu shkollor ka si objekt të punës së tij, punën me prindërit dhe mësuesit për të planifikuar ndërhyrje që lidhen me edukimin dhe sjelljen e nxënësit.

Psikologu në shumë raste nuk ndërhyn direkt në zbatimin e strategjive,por nëpërmjet veprimtarive si:

- Konsultimi me mësuesit, në lidhje me çështje individuale të nxënësit, si çrregullime të sjelljes ose vështirësitë e të nxënit.

- Konsultimi me prindërit, ku fëmijët e tyre paraqesin vështirësi për problemet e hasura, duke mundësuar prindin të kuptojë natyrën e fëmijës së vet, nëpërmjet një informacioni të dobishëm.Gjithashtu psikologët shkollorë ofrojnë në shkollat kupunojnë trajnime për mësuesit në lidhje me : Aspekte të strategjive të kontrollit të sjelljes,metodave paralele të vlerësimit, menaxhimit të stresit në punë dhe familje. Por krahas punën me nxënësit dhe mësuesit, psikologu shkollor jep kontributin e vet konsulent në shkallë të gjerë dhe në komunitet. Së pari: vënien në jetë të programeve të ndërhyrjes si p.sh: Zgjidhja e konflikteve në jetën shkollore, në hartimin e

programeve për parandalimin e agresivitetit, në parandalimin e dhunës dhe formave të saj, gjithashtu, psikologu shkollor zhvillon dhe zbaton programe prindërimi.

Nga sa u tha më sipër, shihet se roli i psikologut shkollor zë një vend të rëndësishëm krahas aktorëve të tjerë në procesin e edukimit.

Evidentimi i psikologjise shkollore u krye ne tre drejtime:

1. Tendenca per te forcuar origjinen e psikologjise shkollore. Rritja e nr. te klinikave psikologjike ne shkolla, qendra te specializuara te testimit mendor, prodhuan teste te psikologjise shkollore ku vihej re oroblematika e sjelljes se nxenesve.

2. Evidentimi i identetit te psikologjise shkollore. Pas 1980 psikologjia shkollore u fokusua ne ne percaktimin e statutit te psikologut shkollor si profesionist/ shkolla filloi te perceptohej si vendi i punes se psikologeve shkollor.

3. Orientimi i psikologjise shkollore ne percaktimin e

objektivave te saj te punes.

- Psikologjia shkollore duhet te fokusohej ne zgjidhjen e  problemeve te femjeve ne shkolle

- Orientimi drejt pergatitjes se intervenimit ndaj nxenesit.

Programe te modifikimit te sjelljes/ zgjidhja e problemeve/

- Vleresimi i programeve dhe studimi i efektit pozitiv të çdo programi mbi nje problem te caktuar.

Psikologjia shkollore si nje sistem kompleks .

1. Sistemi i psikologjise shkollore ekzaminoi ne vite influencat e sistemeve te tjera jashte fushes se psikologjise shkolllore, duke i analizuar dhe interpretuar keto influenca me synimin per t e

identifikuar dallimin e tyre nga impakti i psikologjise shkollore.

2. Qartesimi i impaktit te cilesise se sherbimit psikologjik ne sjelljen femije-nxenes, evidentimi i avantazhit te perdormit te sherbimit psikologjik.

3. Psikologjia Shkollore dha zgjidhjet se si mund te reagoje nje individ per te ndryshuar devijancat ne nje sjellje.

4. Sistemi i psikologjise shkollore reflektoi nevojen per te ndryshuar elemente te vecante te tij duke evidentuar faktin qe komponenente t e ndryshem te tij, mund te ndryshone ne kohe

per te funksionuar me mire.

Fokusi i punes te psikologut shkollor :

- Kuptimi mbi funksionimin e sistemit shkollor ne pergjithesi

- Realizimi i zhvillimit akademik te nxenesit ne praktike

- Njohja dhe familjarizimi me parametrat qe perdor shkolla ne realizimin e nje mesimdhenie efektive dhe te mesuari te sukseshem

Fushat ne te cilat pregatitet psikologu shkollor fokusohen ne:

- Konceptin e shendetit mendor

- Zhvillimin evolutiv te femijes

- Njohja e sistemit shkollor dhe procesit se te mesuarit

- Njohja e sjelljes se nxenesit

- Motivacion dhe shkallet matese te tij per tiu pergjigjur sfidave te proçe mesimor

Psikologu shkollor mbulon objektiva te cilat lidhen me:

- Identifikimine veshtiresive potenciale te procesit se te mesuarit.

- Nderton programe per femijet te cilet jane ne veshtiresi per te deshtuar ne shkolle.

- Ofron teknika psiko-sociale per prinderit dhe mesuesit ne menyre qe keta te nderhyjne per te rregulluar sjelljet e demshme te femijeve.

- Ofron modele tolelarace per te kuptuar dhe vleresuar diversitetin e sjelljev te ndryshme ne shkolle.

- Perpiqet te ofroje ne ambientin shkollor modele te cilat stimulojne shderimin e ambientit shkollor ne nje ambient te sigurt per femijen.

Edukimi

Psikologu shkollor ofron programe te cilat lidhen me:

- Zhvillimin e strategjive te mesimdhenies dhe te mesuarit

- Teknikat e menaxhimit te klases

- Menaxhimin e nxensve me paftesi apo me talente te ralla

- Substancat abuzive

- Menaxhimin e krizave

Ku punon psikologu shkollor?

- Sistemi i shkollave publike e private

- Qendrat e shendetit te cilat bashkep me shkollat

- Klinikat dhe spitalet per femije.

- Sistemin privat te keshillimit dhe psikoterapise per femije

Problemet me te cilat ndeshet psikologu shkollor.

- Problemet e frikes se femijeve reth fillimit te shkolles

- Menaxhimi i keq i kohes nga femijet.

- Deshtimet ne rezultate akademike

- Trishtimi reth krizave ne familje

- Ndjesia e depresionit te femijet

- Mungesa e vetedisiplines te femijet

- Eksperimentimi me drogen dhe alkolin

- Mendimi reth vetevrasjes

- Mungesa e aftesive per te studiuar

- Shqetesime reth seksualitetit

- Braktisja e shkolles

- Vetevleresimi i ulet reth aftesive personale

- Probleme ne maredhenie dhe vendimarje me moshataret.

SHËRBIMET BAZË QË OFRON PSIKOLOGU SHKOLLOR.

Psikologët shkollorë ofrojnë një numër të madh shërbimesh për nxënësit. Këto shërbime mund të ofrohen në mënyrë të drejtpërdrejt dhe të tërthortë, gjë që kërkon një angazhim të të gjithë aktorëve të sistemit arsimor, përfshi nxënësit, mësuesit, drejtuesit dhe pjesëtarë të tjerë të stafit shkollor, familjet, agjencitë komunitare, si dhe një larmi aktorësh të tjerë, që mund të luajë një rol të rëndësishëm tek individi. Psikologët shkollorë kanë një rol specifik në sistemin arsimor,

pasi kanë kualifikimin e duhur për të ndërmarrë vlerësime psikologjike dhe për të ndihmuar ofrimin e shërbimeve të shëndetit mendor nëpër shkolla, dhe në të njëjtën kohë, për të

promovuar procesin e të nxënit, zhvillimin e fëmijës dhe sistemin arsimor në tërësi. Psikologët shkollorë mund të konsiderohen si një pjesë vitale e grupit të punës në shërbim të nxënësve. Ata punojnë duke kombinuar punën e tyre me atë të mësuesit kujdestar, infermieres dhe drejtuesit të shkollës, gjatë ofrimit të shërbimeve në adresë të nevojave emocionale, mësimore dhe sociale të nxënësve.

Qëllimi kryesor i shërbimit psikologjik shkollor është promovimi i mirëqenies mendore dhe fizike të nxënësve si dhe lehtësimi i procesit të të nxënit. PSH në bashkëpunim me stafin e shkollës, mësues e drejtues, planifikon dhe realizon shërbime që mundësojnë zhvillimin akademik, profesional, social dhe personal të nxënësve.

Shërbimet tashme të njohura të psikologjisë shkollore përfshijnë veprimtari bazë që në themel kanë standarde të këshillimit. Këto veprimtari (shërbime bazë) plotësojnë njëratjetrën

dhe prandaj shihen si të integruara dhe të koordinuara mire, si pjesë e një të tëre, më shumë se sa si shërbime të ndara. Gjithsesi, këto shërbime bazë, për qëllime përshkruese, më poshtë, janë listuar dhe përshkruar të ndara.

Konsultimi.

 Konsultimi është një takim me anëtarët e interesuar të stafit dhe/ose prindër, për të diskutuar rreth ndërhyrjes direkt, për të dalluar shkaqet dhe faktorët që kanë sjellë problemin, si dhe për të përgatitur ndërhyrjet. Konsultimi është shpesh pjesë përbërëse e veprimeve që paraprijnë referimin dhe ndodh që çon në shërim të suksesshëm, pa qenë nevoja e vlerësimeve të mëtejshme.

Kur merret me konsultim psikologu shkollor:

a) U ofron konsultim për stafin, lidhur me nevojat e nxënësit

b) U ndihmon stafin në përpilimin dhe zbatimin e ndërhyrjeve

c) U ndihmon prindërit të kuptojnë nevojat e fëmijëve të tyre ose të zhvillojnë ndërhyrje.

d) U ndihmon stafin dhe prindërit të hartojnë plane të koordinuara të ndërhyrjes shtëpi-shkollë

e) U ndihmon për një kalim të butë të nxënësve që marrin shërbime psikologjike nga njëra shkollë në tjetrën,

f) U punon me agjencitë komunitare dhe specialistë privatë

g) Ndihmon në identifikimin e modifikimeve të përshtatshme dhe akomodimeve të nxënësve në klasa.

KONKLUZION

Fokusi kryesor i përpjekjeve në fushën e vlerësimit është gjetja e rrugëve të favorshme dhe e kushteve, të cilat do të lejonin krijimin e një balance efektive midis vlerësimit të jashtëm dhe

atij të brendshëm. Ministria e arsimit ligjëron funskionimin e shërbimit psikologjik

në çdo shkollë, edhe kopesht të sistemit publik. Edhe pse deri më sot nëpër shkolla kanë ekzistuar, qoftë dhe formalisht psikologët, deri tani ky shërbim ka funksionuar si eksperimental, në institucionet e arsimit publik parauniversitar tashmë do të ketë nga një psikolog që do të ndihmojë nxënëesit për të kaluar problemet e moshës dhe për mbarëvajtjen e shëndetit mendor. Aktualisht në shkollat tona punojnë 144 punonjës të shërbimit psikologjik, por ministria e arsimit premton se do të ketë një psikolog për 1500 nxënës. Shtrirja e këtij shërbimi do të bëhet

në mënyrë gradule deri sa të  përmbushen të gjitha kushtet, si ai i profesionit të psikologut apo master në fushën e psikologjisë.