Ligji nderkombetare DHE MJEDISI POLITIK LIGJOR

1.Mjedisi politiko ligjor dhe biz.nder?

Menaxheret e sukseshem te nderrmarjeve qe bejne biz.nder jane ata qe e kuptojne mire mjedisin ligjor, politik dhe kulturor te vendeve me te cilat ben biz. ajo nderrmarje. Ligjet jane si rezultat I vendimeve politike dhe studimi I mjedisit politico-ligjor behet ne tri pjese: ne politikat dhe ligjet e vendit prites, politikat dhe ligjet e vendit mik si dhe marrveshjet midis vendit mik dhe prites.

2.Mjedisi politiko-ligjor I vendit pirites?

Menaxheret e nderrmarjeve qe bejne biz.nder nuk mund ti injorojne politikat dhe ligjet e vendit sepse ato ndikojne ne nderrmarjet nderkombetare p.sh legjislacioni per pagen minimale, legjislacioni I disa vendeve per krijimin e fondit te mjedisit I dergon keto nderrmarje ne disavantazh. Mjedisi politik ne mjaft vende priret te siguroj mbeshtetje nderrmarjeve te vendit per biz.nder, p.sh shteti mund te pranoje te reduktojne barrierat tregtare dhe keto veprime ndikojne ne nderrmarje per tu zjgeruar ne biznes nderkombetare. Tri jane fushat kryesore politico-ligjore te shtetit ku duhet te perqendrohen menaxheret nderkombetare: embargot dhe sanksionet tregtare, kontrollet e eksporteve dhe rregullimi I sjelljes se biz.nder.

3.Cka jane Embargot dhe Sanksionet?

Embargot dhe Sanksionet jane veprime qeveritare qe ndikojne ne fluksin e tregtise se lire te mallrave dhe sherbimeve me background politikë. Sanksionet jane masa te veqanta shtrenguese te pjeshme si jane p.sh anulimet e financimit te tregtise se teknologjise se larte, ndersa Embargot zakonisht jane me te thella dhe ato ndalojne tregtine teresisht. Embargot dhe sanksionet pra siq e dime kane qene te vendosura ndaj serbise per shkak te qendrimeve te tyre ne rajon.

4.Kontrollet e eksporteve?

Shiume vende kane sisteme te kontrollit te eksportit, dhe shkaqet e kontrollit jane: sigurimi kombetare, politikat e jashtme, mungesa e ofertes ne vend, mosperhapja e armeve nukleare. Bota perendimore e ka harmonizuar sistemin e kontrollit te eksporteve nepermjet COCOM(komiteti koordinues per kontrollet e eksporteve multilaterale) me qender ne Paris qellimi I se ciles eshte te percaktoj listen e artikujve te cilet eshte nevoja te kontrollohen dhe qe nuk kane ne nevoje te kontrollohen. Megjithate kontrollet e eksporteve jane pengese e madhe per  bizneset kryesisht te vogla dhe te mesme gjate berjes biznes nderkombetare, per shkak te kohes qe duhet per te plotsuar dokumentet perkatese qe detyron kontrolli.

5.Rregullimi I sjelljes se biz.nder?

Vendet mund te zbatojne ligje speciale dhe rregullime qe sjelljet e biznesit nderkombetare te firmave te drejtohen sipas kufijve moral dhe etik. Instrumente te rendesishem me te cilin synohen te diktohen veprimtarite e biznesit nderkombetare jane bojkotet, ligjet antitrust, ligjet e kunder mites dhe korrupsionit ETJ.

6.Mjedisi politiko-ligjor I vendit mik?

Menaxheri I mire duhet te kuptoje mire mjedisin politico-ligjor te vendit me te cilin operon firma. Te gjitha firmat parapelqejne te bejne biznes ne ato vende ku ekziston nje qeverisje stable dhe miqesore por ajo veshtire gjehet. Ne qdo vend ekziston rreziku politik, mirpo shkalla e rrezikut eshte e ndryshme ne vendet e ndryshme, rreziku me I ulet eshte ne ato vende qe jane te shquar historikisht per qendrueshmeri. Gjithashtu ekzitojne edhe politika nga nje qeveri e re ose nga prirjet e forta nacionaliste ndaj investimeve te huaja siq jane shpronesimi, konfiskimi, atdhesimi etj qe paraqesin transferimin e pasurise nga I huaji tek shteti dhe eshte bere nje dukuri mjaft e perhapur koheve te fundit. Vendet gjithashtu mund te vendosin taksa per investitoret e huaj.

7.Kufizimet dhe diferencat ligjore?

Ligjet e vendeve te ndryshme ndryshojne si per nga permbajtja por edhe nga zbatimi I tyre. Ne mbare boten jane dy sisteme te medha te ligjeve: Common law- jane ligje te bazuar ne tradita dhe varet me pak nga kodet dhe statutet e shkruara  se sa ne shembujt dhe traditat. Code law-paraqet ligjet te bazuara ne nje rrejt te plot kodesh dhe statutesh te shkruara. Code law eshte bazuar ne kodin romak dhe gjendet ne shumicen e vendeve te botes.

8.Mjedisi politik dhe ligjor nderkombetare?

Menaxheri nderkombetare duhet te marre ne considerate te gjithe mjedisin politik dhe ligjor nderkombetare, pra marrdheniet politike ndikojne mjaft ne biznesin nderkombetare, nese ato jane te mira dhe permirsohen biznesi mund te arrij sukses dhe te perfitoj.

9.Ligji nderkombetare?

E drejta nderkombetare luan nje rol te rendesishem ne biz.nder sepse ajo luan nje rol te madh ne mbrojtjen e prones intelektuale ku perfshihen shpikjet, markat tregtare, kopjet e letersise, kopjet e muzikes, artit, kinematografise,etj. Nese konfliktet ndodhin ndermjet dy paleve kontraktuese gjate biz.nder athere ligjet dhe gjykata se cila do te perdoret eshte e caktuar ne kontrate nese jo athere ata mund te zgjedhin midis vendit mik dhe prites.