Psikologjia në shërbim të shëndetit

Psikologjia në shërbim të shëndetit

AUTOSUGJESTIONI

Pikërisht LUTJA ishte ajo që me mbajti të shëndoshë dhe vital gjatë të gjithë sfidave qe i kaluam,në periudhën largimit të parë nga puna në vitin 1990, papunësia deri në vitin 1998, shkelja efushave të betejës gjatë betejës së UÇK-së nga Prekazi i Jasharajve e deri në Tropojë të Junikut,largimi i dytë nga puna dhe periudha e pushimit deri në pension nëse e përjetoi. Të jetoi edhedhjetëmijë vjet kamë çfarë të punoi. Por edhe të vdes edhe pa e shkruar këtë përvojë timen nukme mbet asgjë siç thotë populli zhig.Isha student i vitit të katërt pran Fakultetit të Bujqësisë në Prishtinë. Shoqërohesha me një student të vitit tëpestë në mjekësi i quajturi Amir, me kombësi boshnjake. Ishte muaji prill, fundi i semestrit të tetë, Amiri më tha:zotëri Hasan tani po përfundon me studime. Si inxhinier me siguri se do të zësh një post udhëheqës. Sado qëështë i vogël, ke me pas punë me njerëz. Do të shkosh në mbledhje, në tubime të ndryshme, do hani dhe do pinikohë e pa kohë. Pran të gjitha këtyre, me siguri do të keni dhimbje koke, assesi mos lejo veten qe te rrini pakokrra të kokës siç quhen Analgin. Pas çdo mbledhje, kur do bie për të fjet, e pinë një kokërr dhe nuk do tëdhemb koka”. Këshillin e tij e dëgjova dhe ashtu veprova deri në vitet e nëntëdhjeta. Gjatë periudhës sëpunësimit vërejta një dukuri shumë të qartë dhe shumë interesante. Në momentin kur në gjep e kisha Analginin,koka nuk me dhembte, ndërsa kur nuk e kisha në gjep Analginin koka me dhembte. Atëherë konstatova seAnalgini ishte pikërisht sugjestioni i Amirit që në psikologji quhet heterosugjestion.Me largimin tim nga puna, i vetmi shpëtim i imi, ishte të angazhohem me diç edhe pse nuk mësjelltë dobi as mua as familjes sime. Mirëpo, qëllimi ishte ta ruaj shëndetin tim me një angazhimedhe pse nuk ishte përfitues material. Në bibliotekën tima kisha libra të fushave të ndryshmeshkencore. Material të bollshëm dhe të kompletuar kisha nga mbrojtja e bimëve, si ai praktik dheteorik. Atëherë, bleva një makinë të madhe shtypi “Oliveti”. Fillova të sistemoi materien qyshprognoza, nga hulumtimi i sëmundjeve dhe dëmtuesve, si dhe verifikimin dhe luftimi i tyre. Siçthash më parë, kisha materie të mjaftuar teorike, ilustruese, fotografi dhe provojë shumëvjeçare.Fillova të shkruaj, jo për autorësi, por në mënyrë instinkte të shkruaj, duke angazhuar trurin në diçmë të “mençur” se sa të merrem me politikë ditore dhe thashë e thëna. Rrallë dilja në qytet. Kurdilja, kolegët dhe miqtë e mi ishin shumë kureshtar dhe më pyesnin; “ku je bre aq shumë ditë nuktë kemi pa”. Mua më dukej se ishte pyetje më e pëlqyer, sesa kur kishin më me thënë; “ah bre nashurdhove me këto dokrra” .Kur kalova faqen e tetëqindtë duke shkruar si një lloj enciklopedie për mbrojtjen e bimëve,komshiu im Besnik Lajqi (Beni) ja behu dhe bëri çudi se si shkruaja tetë deri në dhjetë orë në ditëpa pushu. Duke pushuar dhe duke pi kafe Besniku më tha; “baci Hasan e pabesuar është kjoçfarë po bënë, mirëpo, të kisha propozuar të pushosh pak duke lexuar një libër qe kam me tasjellë tani”. Nga kureshtja i thash; “sjelle”. Shkoi në banesën e vet dhe e solli librin e premtuar.Ballina e këtij libri ishte e shkruar me këto shkronja; autori Kurt Tepewein, ndërsa titulli Shkolla elartë e hipnozës.Unë nuk kisha shijuar materie të kësaj fushe shkencore. Mirëpo, kureshtje shumë të madhe mëzgjoi një thënie në faqen e parë të këtij libri si vijon; “do vjen koha kur pasardhësit tonë, do tëtallen me neve, sesi ne shërohem me ilaçe. Njëzetepesë përçin të sëmundjeve kanë burimbiologjik që duhet trajtuar me ilaçe, ndërsa 75% të sëmundjeve kanë burim psikik që duhettrajtuar me metoda psikike. Kjo thënie bukur fort me ngacmoi, sepse pikërisht shkruaja për tëruajt shëndetin nga sfidat që përjetoja dhe që në vijim do i përjetoja, në kohen më të tensionuar tëKosovës gjatë një shekulli.Nga tavolina largova materialin e mbrojtjes së bimëve dhe e hapa librin e sjellë nga Besniku.Fillova të përkthej nga gjuha kroate në atë shqipe. Kur kaluan njëzetepesë ditë e shtypa nëgjuhën shqipe dhe atë në dy kopje, një për mua dhe një për Besnikun. Përveç shkrimit e lexovame shumë vëmendje, se për mua ishte materie e re dhe shumë interesante. Kur mendoja se nëshërim bënë pjesë e tërë medicina botërore 25 %, ndërsa pjesën tjetër duhet të trajtojnëpsikologët ajo mu duk diç e madhe. Pas këtij libri fillova të lexoi: Frojdin, Fromin, Jungun, EmilCoue, Skot Peck, Dale Karnexhi e shumë psikolog tjerë me famë botërore.Vitin e dytë nga largimi i punës, hapa një shitore për gjëra ushqimore. Përballë shitores simegjendej një barnatore humane në të cilën punonte Sali Tolaj magjistër i farmakologjisë. Gjatëshkëmbimit të mendimeve unë tregova se çfarë po lexoi, njëkohësisht i tregova rastin e Analginit.Pa hezituar me tha; “pasi që lexon aq shumë, unë do ja marr një libër vëllait tim kirurg nëGjakovë, libri quhej; “Si të bëhesh Zot i vet vetës”, autor Emil Coue-së. Ditën e nesërme ma sjelli librin. Libri kishte vëllim prej rreth 200 faqe dhe bënte fjalë pikërisht për shërim me anë tësugjestionit. Materia e këtij libri mu lidh ngushtë me sugjestionin e më parë shkruar që Amiri masugjeroi analginin gjatë ditëve si absolvent.VEPRIMET SHËRUESEQëllimi im i parë dhe qenësor ishte evitimi i dhimbjes së kokës. Në bazë të librit të Emil Coue-sëe formulova Lutjen (sugjestionin) e parë:“Nga dita në ditë, nga ora në orë, nga minuta në minutë, në çdo kohë, në çast dhe çdo aspektkoka ime është gjithnjë më e shëndoshë më e freskët dhe më funksionale”.Kjo lutje, apo sugjestion duhet fol në formë pëshpëritje, në momentin kur bie në mbrëmje të flejëdhe pasi që të mbulohesh me mbulesë dhe të rehatohesh, po ashtu në mëngjes pa u ngritë i/epërgjumur, në mënyrë që të flitet pa kurrfarë pengesash, nga ngacmimet e jashtme apo tëbrendshme. Sipas Coue-së duhet përsëritë njëmbëdhjetë herë. Unë këtë sugjestion e kampërsëritë nga njëzetedy herë. Nuk ka kaluar muaji i terë, dhimbje të kokës nuk kamë pas fare.Këtë e kamë filluar në vitin 1990. Pa marrë parasysh a kam pas grip, dhimbje të dhëmbit apoçfarëdo çrregullimi, koka nuk me ka dhimbtë. Mirëpo, e vërtetë është se kalova në shprehi,kështu që nuk bija as që u ngritsha nga krevati pa bërë këtë lutje (sugjestion).Lutja e dytë: (lutja për gishtin e vogël të dorës së djathtë nga reuma)“Nga dita në ditë, nga ora në orë, nga minuta në minutë, në çdo kohë, në çdo çast dhe në çdoaspekt, gishti i vogël i dorës sime të djathtë, gjithnjë është më i shëndoshë më i mirë dhe mëfunksional”Vërejtje: çdo lutje bëhej 11 herë, mirëpo unë bëja 22 herë. Kur kalova në shprehi, çdo sugjestionapo lutje e bëjë 33 herë në mbrëmje dhe në mëngjes, qysh se nga viti 1990.Lutja e tretë: (bëhet fjalë për unazën e plasur të kurrizit)“Nga dita në ditë, nga ora në orë, nga minuta në minutë, në çdo kohë, në çdo çast dhe çdoaspekt, unaza ime e kurrizit gjithnjë më është më e shëndoshë më e mirë dhe më funksionale”.Pasi që u eliminuan këto çrregullime, fillova me sugjestionin final për mirëqenien e përgjithshme,timen, familjare dhe rrethin ku unë jetoi dhe veproi. Ja lutja (sugjestioni) kapital dhe për mua i artëqë e pëshpëriti 33 herë në çdo mbrëmje dhe në çdo mëngjes në mënyrë permanente pa hezituarfare dhe me gjithë ëndje. Them se është sugjestion i artë, sepse rrallë herë mund të pëshpërititridhjetetre herë deri në fund pa me zënë gjumi, ndërsa në mëngjes deri sa pëshpëriti tridhjetetreherë unë plotësisht kthjellëm. Ky është sugjestioni im kapital:“Nga dita në ditë, nga ora në orë, nga minuta në minutë, në çdo kohë, në çdo çast dhe në çdoaspekt unë gjithnjë jam mirë e më mirë”Sipas vlerësimeve të mia, unë jam një ndër familjarët më të lumtur. Në vitet e mia kam shëndet tëpërsosur dhe kurrfarë telashe as ekonomike apo shoqërore në rrethin ku unë jetoi dhe veproi. Siunë, si bashkëshortja, djemtë, gocat e të gjithë me radhë janë të kënaqur me jetën e tyre tëpavarur dhe vet pohuese.Përveç lutjeve (sugjestioneve) që i mësova nga i famshmi Emil Coue nga i cili kamë përfituarshumë, fillova të lexoi autor tjerë, apo të formuloi sugjestione tjera në bazë të referimit të Coue-së. Ja një lutje që bëjë në banje duke u pastruar:Duke hy në banjë duke kënduar flas këtë sugjestion: “Hy në banjë mu pastrua, shpirt dhe trup mifreskua, mi freskua dhe fisnikërua, e me shëndet mu pasurua”.Duke u pastrua flas: “Jam në banjë tu pastrua, shpirt dhe trup tu freskua, tu freskua dhefisnikërua e më shëndet tu pasurua”Refreni gjatë larjes: “Krah për krah ne tavolinë, ballë për ballë më shëndet rrimë, shëndeti im oshëndeti im, më zbukuron dhe më mbushë gëzim”. Duke u pastruar, pas çdo sugjestioni e themkëtë refren në formë kënge.Duke dalë nga banja: “Dal nga banja i pastruar, shpirt dhe trup të freskuar, të freskuar dhefisnikëruar e me shëndet i pasuruar”.Këto ishin sugjestionet apo lutje t e mia tetëmbëdhjetë vjeçare.MË LARG PËR SHËNDETKNEEYPE (KNAJP):Shëndeti varet nga:1. Shëndeti - varet nga ushqimi i freskët dhe i shëndoshë,2. Vitaliteti – varet nga angazhimi fizik, Mençuria – varet nga leximi dhe shkëmbimi i mendimeve me dijetar,4. Bukuria – varet nga aktiviteti i rregullt dhe i shpeshtë seksual.Këto që shkrova i vërtetojnë shumë autor tjerë, të perëndimit lindjes etj, e sidomos serbiStankoviq në librin e tij “MEDICINA HYJNORE”Psikologji:“Lutjet duhet bërë në gjuhen që kupton mirë, kurrsesi në gjuhen që nuk e kupton”- E. Coue.Lutja është ngacmim i neuronit, ku përmes sinapsës merr urdhëresat nga fjalët e pëshpëritur idërgon në qendër përkatëse nervore. Ndërsa, qendra nervore elaboron kërkesën e fjalëve, ngavendimet e marra të qendrës nervore, po ashtu neuroni i dërgon në nyejt nervore të cilët kanë përdetyrë të krijojnë antitrupa, apo ushtar mbrojtës që kanë për detyrë luftimin e çrregullimit përkatësnë organizëm.MEDICINA HYJNORE( e lexova, e provova dhe pata durim të mos e ndërpres provën deri në arritjen e rezultatit)Aty shkruan serbisht: “masiraj muda hladnom vodom jedan do dva minuta svakog dana, posleduzeg vremena dogodice se çudo”. Shqip: “bëjë masazhë testikët me ujë të ftohtë një deri dyminuta për çdo ditë, pas një kohe shumë të gjatë do të përjetoni mrekulli”.Ky është kapitull në veti më të cilin është marrë pikërisht KNEEYP-i në librin “SHËRIMI ME UJË”,të cilin libër ma ka marrë NN personi dhe assesi nuk e kthen.Me veprimtarinë e cekur lartë, fillova menjëherë të merrem pasi që lexova librin në vitin 1990.Pata durim të pres rezultatet solide në vitin 2006. Tani në vitin 2007 dhe 2008 është dalë fjala evërtetë e Stankoviqit për mrekullit e paraqitur.Në lidhje më këtë, pa keqardhje, pasi që Frojdi më “autorizon”: në vitin 1995, në kapilaretsipërfaqësore të testiteve filluan të paraqitën njolla të zeza jo të mëdha në formë puçrrash. Njollate paraqitura ishin krijuar nga koagulimi i gjakut që ndodhej në kapilare. Me masazhin permanentpër dy vite janë largu në tërësi, dhe sipërfaqja e tyre kam marrë ngjyrë tërësisht të kuqrremt.Këtë fenomen e kamë lidhë me larjen e fytyrës me ujë të ftohtë. Uji i ftohtë provokon qarkulliminmë të shpejtë të gjakut, kështu që nuk lejon formimin e gjepave as koagulimin e gjakut në arterietë gjakut e sidomos te testitet të cilët gjithmonë jan të mbuluar, mbyllur dhe nuk “stofin dritë mesy”, siç është fytyra .Jam shumë i bindur se edhe dy çrregullime të organizmit kishin mu largu me ujë. Njëra ështëkrijimi i venave në këmbë, të cilat duhet futë në funksion për të ecur, njëkohësisht duhet bërëmasazh me ujë të ftohtë së paku dy minuta nga dy herë në ditë, atë në mbrëmje dhe në mëngjes.Gjithashtu, sa kamë informata nga ilakëja ime të gjithë ata që marrin tahret me ujë të vakt,përjetonin “shula” në anus.Kjo është një uverturë e imja shëndetësore gjatë periudhës njëzetë vjeçare..Prej shekujsh jane te njohura mjaft teknika per menaxhimin dhe minimizimin e nje seredhimbjesh.Hipnoza eshte nje nder teknikat me te vjetra per menaxhimin e dhimbjes.Shembull:Ne 1929, para se te zbuloheshin drogat anestezike, nje kirurg francez, dr. Klahmed kreu njeoperacion te shquar me nje grua 64 vjeçare, e cila vuante nga kanceri i gjirit te djathte.Pasi beri nje çarje ne sqetull (ne brendesi), ne anen e brendshme te kraharorit ai ia hoqi te dyjatumoret malinj, gjithashtu edhe gjendrat e zmadhuara ne sqetull.Ajo qe e ben kete operacion te shquar eshte se gjate proçedures kirurgjikale, pacientja e cila nukkishte marre ndonje ilaç, bisedoi shume me mjekun dhe nuk tregoi asnje shenje te qarte tedhimbjes. Gjate kirurgjise, frymemarrja e saj dhe shpejtesia e pulsit shfaqeshin te qendrueshme.Aftesia e kesaj pacienteje per te toleruar proçeduren e dhimbjes i kishte kushtuar faktit se ajoishte hipnotizuar menjehere perpara operacionit (Kroger, 1957, cituar nga Charen dhe Barber,1976). Pra ky rast dhe mjaft te tjere tregojne se hipnoza ka qene nje teknike efikase ne terheqjen evemendjes nga eksperienca e dhimbjes nepermjet nje gjumi hipnotik i cili nxit shplodhjen.Teknike tjeter eshte "Terheqja e vemendjes".Duke e fokusuar mendjen ne disa çeshtje te tjera, apo duke terhequr vemendjen e ndonjeritnepermjet nje shkalle te larte aktiviteti, mund te çvendos ate nga dhimbja.Nje metode e terheqjes se vemendjes eshte autoanalgjesia, teknikisht do te thote, perdorimi izerit per te zvogeluar dhimbjen.Gjithsesi terheqja e vemendjes nuk eshte e suksesshme ne perdorimin e dhimbjeve kronike, porne raste te caktuara te dhimbjeve akute dhe e shoqeruar me teknika te tjera te kontrollit tedhimbjes, psh, shlodhja.Drejtimi i shembelltyres.Edhe kjo teknike ka qene perdorur per te kontrolluar disa dhimbje te forta dhe shqetesuese.Pra ne drejtimin e shembelltyres nje pacient udhezohet te perfytyroj nje figure te cilen ai/ajo emban ne mendje gjate kohes se dhimbjes. Pra perfytyrimi i nje skene te pandryshueshme e teqete dhe perqendrimi ne te plotesisht. Teknika te tilla jane perdorur gjate lindjeve, gjate terapiveme rreze, etj.Teknikat e vetekontrollit: qetesimi, heqja e mendjes nga dhimbja te cilat pacienti i meson dhe iveteadministron dhe deri tek efekti placebo."Të gjitha sëmundjet janë sheruese, mirëpo, të gjithë të sëmuarit nuk janë të shërueshëm" EmilCoue. Emil Kue është nismëtar i idesë mbi aplikimin e autosugjestionit të vetëdijshëm në shërimdhe edukim. Libri i parë i Kue-së i këtij lloji është paraqitë mes dy luftërave botërore me emrin "Lamaitrise de soimeme par lautosuggestione consciente". Idea e Kue-së ishte: "nuk na shtynë nëlëvizje dëshira, por emancipimi". Mbi këte ide janë vu themelet fillestare mbi autosugjestionin dheka ngritë interesim të madh në pjesën e gjërë të publikut lexues në atë kohë.Njohuritë mbi forcën marramendëse të brendisë që posedon qenja njerëzore, e që duhet ti japetkahëja në mënyrë të drejtë që në terësi të përvetësoi vetvete, këtë libër edhe sot e bënë aktuale.Edhe pse ndërkohë shkenca ka përparuar shumë, ndërsa, medicina bashkëkohore po arrinërezultate të dukshme, njerëzit në jetën e vet të përditëshme edhe më tutje i përcjellin problemetqë gjithmonë janë aktuale. Problemet më të shpeshta janë ato shëndetësore, pirja e duhanit,alkooli, droga, ngritja dhe edukimi i fëmijëve.Duke ju drejtuar njerëzimit Emil Kue ju ndihmon se si të mësojnë zgjidhëjën e problemeve, të indihmojnë veti, familjës së vet dhe rrethit ku ata jetojnë.Emil-i nuk ka qenë as shkenctar e as mjek. Ka qenë një njeri praktik, që deri të njohuritë e vetakaardhë në bazë të përvojës së përfituar ngakontakti i drejtpërdrejt me të sëmuarin edhe kadëshiruar qe përvojat e veta të i përcjellë më tutje, për mirëqenjën njerëzore.Sot në shumë vende mjaftë përdoret shërimi me anë të autosugjestionit të vetëdijshëm, në rastetë shpeshta nën mbikqyrjën e mjekve, sepse janë arrijtë rezultate edhe në ato raste kur shëriminë mënyrë të rëndomtë nuk ka ndihmuar.Edhe unë i njohur për forumin salihaj, kamë marrë për obligim që me përvojën time shumëvjeçaretë i kontriboi forumit e sodomos rinisë, se duke lëxuar, mësuar dhe më së shumti duke u mësuarnë gabimet edhe pësimet e mija, kamë arrijtë qe qysh se nga viti 1990 mos me shku asnjëher temjeku si pacient por si mik. Njëkohësisht, për ka mjaftuar një periudhë njëzetë vjeçare të ipërballoi të gjitha sfidat pa kurr far telashësh me çrregullimin e organizmit, apo të ndonjësëmundje.Në vijim edhe ca të dhëna për Emil Couen ja vëlenë.Nëvitin 1885. Emil Coue është njoftuar me mjekun e mirënjohur Libolt, që merrej me hipnozë përtë mundësuar pacientit që gjatë kotjes hipnotike të sugjeroi idenë për shërim. Pasi që Coue kamarrë pjesë në seancat që i ka mbajtë Libolt, ka filluar edhe vet ti mësoi këto metoda përhipnozë. Kështu qe në mënyrë shumë të shpejt dhe praktike ka filluar ti aplikoi në të sëmuarit. Gjatë përdirimit të metodës hipnotike, Coue ka vërejtë shumë mangësi gjatë shërimit më këtëmetodë.Spari, shumë të sëmuar me vështirësi të madhe janë hipnotizuar, ndërsa disa nuk ka qenë fare emundur që të hipnotizohen. E terë kjo ka ndikuar në mënyrë të padëshiruar të i sëmuari,njëkohësisht edhe te hipnotizuesi. I sëmuari ka krijuar mosbesim, pasi që gjatë procesithipnotizues ju ka nënshtruar vullnetit të hipnotizuesit. I sëmuari nuk ka pasë mundësi tëkundërshtoi vullnetin e tillë, nëse ai vullnet është drejtuar në kahje që i sëmuari nuk ka pasëdëshirë, për atë çfarë janë marrë vesh me hipnotizuesin për tu hipnotizuar. Hipnotizuesi për tëarritur qellimin e dëshiruar, është dashtë që gjithnjë të qëndroj pranë të sëmuarit. Aksioni gjitnjëka filluar nga hipnotizuesi, ndërsa i sëmuari ka qëndruar terësisht pasiv.E terë kjo nuk e ka kënaqur Emil Coue, i cili në mënyrë instinktive ka hetuar se kjo mënyrë epunës nuk është e përkryer. Gjatë zbulimit të mangësive në punën e tillë i ka ndihmuar një rast.Kur një pacient me sëmundje të rëndë kërkon një ilaq nga Emil Coue, ilai ka qenë i tillë që nukështë lejuar që të apet pa reqetën e mjekut. Mirëpo Emili ja jap një shishe ujë të destiluar në vendtë ilaqit. Pacienti pasi që përfundon me përdorimin e ujit të destiluar ("ilaç-i"), vjen dhe efalënderon shumë Emil-in sepse shumë i ka ndihmuar. Aty Emil-i follon me ndryshu mendimin përhipnozë dhe kalon në Autosugjestion, sepse pacienti ka krijuar bindje se me ilaçin që ja ka dhënëEmili është shëruar.Emil-i vite me radhë ka profeksionuar përvojën e vet, dhe më në fund ka ndërtuar metodën qëmund ta përdorë siç është autosugjestioni, në bazë të kësaj metode:"Paramendimi mund të bëhet realitet, e vërteta qe shpien për tu realizuar". Në kohrat e mijaplakat thonin "goja është fall".Andaj çfarë janë mendimet tona, ashtu mund të bëhët realitet në jetën tonë. Qellimi përfundimtar iautosugjestionit është qe vet në mënyrë të vetdijshme të ndikojmë në rrjedhën e mendimëvetona. La technique de Coue", Philippe Remy.Dashuria të gjitha i mund""Njoftoje vetveten""Vetem njeriu i mirë mund të jetë mjek i mir""Mbaje pastërtinë e trupit dhe të shpirtit""Pastërtia e trupit është gjysma e shëndetit""Pastërtia e trupit dhe e shpirtit është shëndeti i tërësishëm"Pastërtia e trupit është: larja e rregullt, larja, dieta kohëpasëkohe dhe pastrimi i zëorrëve. Tëshmanget alkooli dhe duhani.Ushqimi trupor: Dielli, ajri, dhe uji. Drithërat, perimet, pemët, vezët, mjalti dhe qumshti. Sa më largmishit dhe melmesave.Pastrimi shpirtëror: Të largoheni nga të gjitha mendimet dhe ndjenjat e këqia, si dhe vetivekarakteristike siç janë: sjellëjet vetjake, urrejtja, vartësia, sjelljet e prapshta, poshtërsi, gënjeshtra,tradhti dhe dyfytyrësia. Më në fund nga friga, brengat, pikllimi dhe trishtimi.Ushqimi shpirtëror: Kultivimi i të gjitha mendimeve fisnike, ndjenjave dhe vetive karakteristike siçjanë: jo vetjak, dashuri, besnikëri, ndershmëri, sinqeritet, viktimizim për të mirë, qetësi, gëzim dhehare. Matej; sodisja e natyrës, kultivimi i muzikës dhe poezisë.Unë nuk jamë mjek...Kur e ka arritë qëllimin e plotë për përvojën e re me të sëmuarin qe në vend të ilaçit të kërkuar jaka dhënë ujin e destiluar dhe këtë përvojë e ka krahasuar me përvojën e punës së mëparshmeme anë të kotjes hipnotike, Kue ka zbuluar të gjitha të metat e hipnozës. S’pari qe është tërhjekur nga puna paraprake, qe ka qenë kotje hipnotike gjatë së cilës ka tentuarse në vend të hipnozës ti fus disa ide të reja. Duke hudhë kotëjen hipnotike, Kue me këtë, kaeleminuar edhe përosnalitetin e hipnotizuesit aktiv dhe ati pasiv.Pasi qe ka hulumtuar në atë mënyrë qe të i sëmuari të krijohen kushte për pranimin e mendimëvetë reja sygjestive të dëshiruara. Kue metodat e vjetra të punës patjetër është dashtë ti mbajë nëpasivitet. Ky pasivitet në esencë ka qenë qëllimi i kotëjës hipnotike, sepse ka mundësuarpranimin e mendimt sygjestiv. Për tu siguruar pasiviteti i veçantë pa kotëje hipnotike, të sëmuaritduhet preferuar qe gjatë kohës së aplikimit të autougjestionit të përqendroin mendimin vetë në tëmenduarit e ri. Për të ju pamundësuar të sëmuarit qe mos të mendoi në diç tjetër, Kue preferonqe i sëmuari të flasë mendimin e vetë të dëshiruar në formë gjysëmzëri dhe në mënyrë sa më tëshpejtë. Në këtë mënyrë mendimi i sygjeruar mund të aprovohet, e kur aprovohet, ai atëhere vetformohet.Duke iu falënderuar aftësive të tija përsonale Emil Kue-së nga ajo metodë e komplikuar ehipnozës, ka krijuar një metodë të thjeshtë dhe për çdo njeri të përshtatshme duke përdorëautougjestionin.Me punë praktike të hipnozës Kue ka filluar të miret qysh se në vitin 1901, pastaj, pasi qe kazbuluar të metat e kotjes hipnotike dhe në mënyrë të plotë e ka profeksionuar metodën e vet, ngaviti 1910 aplikon metodën e re të punës.Rezultatet qe i ka arrit kan tejkaluar botkuptimet e rendomta natyrore dhe kan depërtuar nësferën e çudirave. Kue ka mbajtë seanca kolektive në të cilat i ka aplikuar shërimet grupore,andaj përshtypjet e tilla në pacient kan qenë edhe më të thella.Në vitin 1913, Emil Kue në Nansi themelon “Shoqatën e Lorenit për aplikimin e psikologjisë”,ndërsa më vonë në Paris “Institut i Kue-së për edukim psikologjik”. Kue ligjeron dhe organizonseanca jo vetëm në Francë, por edhe jashtë sajë, kështu qe metoda e Tij bëhet e njohur në terëbotën.Kue të gjitha shërimet i ka bërë pa pagesë, ndërsa kontributi nga ligjerimet dhe seancat ështëshfrytëzuar për finansimin e institutit të Kue-së në Paris dhe Nansi.“Sugjestioni është i vjetër aq sa është edhe bota” thot Emil Kue në librin e vet, “ai daton qysh senga paraqitja e parë e nejriut në sipërfaqen tokësore”. Për tu vërtetuar se kjo thënjë është evërtetë, më së miri mund të vërehet gjatë zhvillimit të fëmiut qe nga dita e parë e lindjës. Nëmomentin kur te fëmiu fillon të zhvillohet kuptueshmeria dhe interesimi për ambient qe e rrethon,në momentin kur në te fillojnë të paraqitën simptomet e para të zgjuarjës së vetëdijës, ate fillon tëngacmojnë të gjitha ato qe i vërenë kur tjetri i bënë. Ky ngacmimi nga të tjerët në fëmijërinë ehershme në esencë është ndikim sugjestiv i rrethit në zhvillimin e vet psikik dhe fizik. Kue ka tëdrejtë kur thot qe sugjestioni daton qysh se me paraqitjën e njerit në sipërfaqen e tokës. Edhepse sugjestioni është krijuar bashk me njeriun, ai nuk ka qenë mjaft i vërejtur sepse në shiqim tëparë ka qenë shumë i thjeshtë për të ju kushtuar një vemendje të veçantë.Nga kjo rrjedhë se sugjestioni nuk është shfrytëzuar në mënyrë të vetëdijshme. Ai jo vetëm se kaegzistuar, por ka qenë shumë i njohur për shumëkend qe në mënyrë të vetëdijshme e kanpërdorë, mirëpo numri i tyre ka qenë shumë i vogël. Në të kaluarën profetët kan shfrytëzuarsugjestionin gjatë festave religjioze. Shumë “çudira” për atëhere të pakuptueshme dhembinatyrore mund të kuptohet si vepër e atyre qe kan ditë të shfrytëzojnë forcën e sugjestionit.Sugjestionin nga koha në kohë, në mënyrë të vetëdijshme e kan përdorë edhe mjekët, mirë pokan qenë të rrallë dhe raste të harruara shpejt. Mirëpo, mjeku vjenez Mesemer-i (1733-1815) kafilluar të përdorë sugjestionin në mënyrë sistematike për shërimin e të sëmuarve. Ai me punimete veta ka qenë kërcnues i ideve të reja mbi magnetizmin1 dhe hipnozën, nëpërmjet të cilave është formuar kuptimi i definuar i sugjestionit gjatë gjendjës së zgjuar. Kuptimin mbi sugjestioninnë gjndje të zgjuar, nga punimet e Emil Kue-së, kan qenë gadi të pavërejtura. Kuntributi më imadh i Kue-së është ndarja e sugjestionit të vetëdijshëm nga ai në gjendje hipnoze. Duke iufalënderuar këtij kontributi, përdorimi i sugjestionit, si metodë e pavarur në shërim dhe edukim, iuështë përshtatë një rrethi të gjërë njerëzor.Deri të punimet e Emil Kue-së për përdorimin e sugjestionit kryesisht e kan aplikuar një numër ivogël i mjekve dhe jomjekve të cilvë u ka qenë i njohur. Sukesët e arritura me anë të sugjestionitgjithnjë iu ka mbishkruar atyre qe me te janë shërbyar, e jo pikërisht sugjestionit si faktor merëndësi_______________1Shkenca mbi dukuritë magnetike: sipas metodës së Mësemerit me anë të masazhës ose meqarkullim të rregullt të durve dhe prekja për të zgjuar në trupin e njeriut forcën sekrete dhe në atëmënyrë të shëroi sëmundjet. (vër. e përk.)Kue ka qenë mjaft solid. Suksesët qe i ka arrijtë gjatë shërimit kurr nuk ia ka përshkruarpërsonalitetit të vet as forcës së tij, vetëm e ka nënkuptuar si meritë e forcës shpirtërore e tësëmuarit. Kue ka përgaditë njerëz qe vet të shfrytëzojnë sugjestionin, qe vet të shërohen dheaktivitetët e veta t’i japin khajen e dëshiruar me vtëdije në shërbimin e tyre.Këtë publikim mbi jetën dhe punën nismetare të teorisë mbi sugjestionin e vetëdijshëm, po epërfundoi me fjalët e Emil Kue-së:Unë nuk jam mjek, as qe krijoi çudira, nuk jam magjistar, nuk kam kurrfar dhuntie qe ju mapërshkruani. Unë jam njeri si çdo njeri. Roli im nuk është me shëruar njerëz, vetëm qe ti mësoi qetë ndihmoin vetveten, qe vet të shërohen, atëhere kur shërimi është i mundshëm”.1______________1 Ce que je dIs “ Emil Coue.Sugjestioni Dhe Autosugjestioni...SUGJESTIONI DHE AUTOSUGJESTIONISI ILAÇ DHE METODË EDUKUESESot nuk ekziston asnjë mjek qe pak a shumë nuk i jap rëndësi sugjestionit. Disa, duke pasërrespekt ndaj vetvetes dhe profesionit të vet, vlerën e sugjestionit dhe autosugjestionit e paraqetsi diç të parëndësishëm, ndërsa të tjerët, sugjestuonit dhe autougjestionit i japin rëndësi të madhesi mundësi për shërimin e sëmundjeve.Mjeku amerikan Herbert Parkin në hyrje të librit të vet “Autougjestioni” thot:“Pas katërmbëdhjetë viteve të përdorimit të terapisë sugjestive në shërimin e sëmundjeve, vërtetëmësuarja e autougjestionit është më e rëndësishme se të gjitha studimet qe bëhën në lëminëshëruese.”Mund të theksojmë shumë citate të tilla të mjekve tjerë dhe atyre qe nuk janë mjek e miren mekëtë veprimtari dhe ithtar qe kërkojnë shërim me ndihmën e sugjestionit, respektivishtautosugjestionit. Numër të madh shembujsh qe janë shëruar sëmundjët e ndryshme nga praksa eEmil Kue-së, qe jan theksuar në këtë libër, mjaftojnë për të bindë lexuesin në forcën e autosugjestionit. Me pak përkujdesëje dhe durim, duke ju përmbajtë këshillave në mënyrë tëpërpikët qe janë dhënë në këtë libër, çdo njeri vetë mund të bindet.Këtu vetvetiu shtrohet pyetëja:“Të cilat sëmundje mund të i shëroi sugjestioni respektivisht atusugjestioni?”Në rrethin e mjekve dhe jomjekve, dhe në popullat si terësi, qendron mendimi se sugjestioni,sidomos autosugjestioni, mund të shëroi vetëm disa nga sëmundjet psikike, nuk mund tëaplikohet atje ku janë të verifikuara sëmundjet organike. Aty ka mundësi qe eventualisht tëamortizohen dhembjet.Qe ky mendim nuk është i sakët vërtetojnë rastet e ndryshme qe janë shëruar sëmundjet psikikedhe ato organike me anë të sugjestionit, ku janë cekë në këtë libër. Kështu qe me sugjestion dheautosugjestion jo vetëm që shërohen sëmundjet psikike, por edhe të gjitha sëmundjet tjera qemund të shërohen.Në pyetjën e drejtpërdrejt se a shëron të gjitha sëmunjet autosugjestioni? Emil Kue ështëpërgjegjur:“Nësë kjo pyetje parashtrohet kur është fjala për shërim me ndihmën eautosugjestionit, çfarëpërgjegjëje kishit pritë në pyetjën e ngjajshme mbi mundësitë tjera të shërimëve qe aplikohen nëmedicinë? A thua se ka mundësi qe me ilaçe mund të shërohen të gjitha sëmundjet?”Përgjegjëja në këtë pyetje është e njohur, pasi qe dihet se me ilaçe nuk mund të shërohen tëgjitha sëmundjet. Përkundër kësaj, janë të njohura shumë raste ku autosugjestioni ka triumfuarnë shërimin e plotë edhe të atyre sëmundjeve, qe mjekët bindshëm jan zotuar se nuk ka mundësitë shërohen. E vërtetë është qe ka raste kur autosugjestioni nuk ka kontribuar në shërimin eplotë, mirëpo ka arrijtë qe gjendja e re e të sëmuarit të barazohet barabar me shërim.Me autosugjestion mund të shërohen të gjitha sëmundjet qe sot i shëron medicina bashkëkohore.Vetëm nuk mund të aplikohet në raste kur duhet një intervenim i shpejtë i mjekut. Kjo metodëshëron, gjithashtu edhe përmirëson gjendjën e të sëmuarit edhe të ato sëmundje ku medicinabashkëkohore nuk ka pasë mundësi të mjaftuar për shërimin e ndonjë sëmundje.Autosugjestioni i aplikuar sipas metodës së Emil Kues, shëron sëmundje psikike dhe organike menjë kusht: i sëmuari duhet të i përmbahet në mënyrë sa më të përpikët udhëzimëve të dhëna nëkëtë libër. Mirëpo nga autosugjestioni nuk mund të kërkohet e pamundura.Nga kjo konkludohet se autosugjestioni është metodë universale për shërimin e sëmundjeve.Autosugjestioni i takon hapsirës së hulumtimit shpirtëror dhe përkryerjës andaj aplikimi i tij ështëaktuel në shoqërinë bashkëkohore dhe do të jetë në të ardhmen, sepse ajo nuk varet ngapërparimi material dhe teknologjik i botës.Autosygjestionui i nënkuptuar në këtë mënyrë, Kue në këtë libër e paraqet si një metodëuniversale për shërim, jo vetëm se më te mund të shërohet apo të përmirësohet gjendaj esëmundjës, por edh pse i sëmuari mund të shërohet pa ndihmën e askujt. Raezultatët e punës sëEmil Kues në mënyrë të kjartë i shprehëkëto dy veti të universalitetit autosugjestiv. Kjo nuk ështëe vështirë të kuptohet nësë në mënyrë serioze interesohem për këtë metodë.Më në fund kur flitët për autosugjestion si ilaç, duhet cekë edhe një veti qe gadi asnjë ilaç tjetërnuk e posedon. Autougjestioni është mënyrë shëruese e parrezikshme. Nësë nuk përdoret nëmënyrë të rregullt nuk do të ndihmon, mirëpo as qe ka me ndikuar në mënyrë negative në të sëmuarin. Është e njohur qe shumë ilaqe ndikojnë kundër sëmundjeve të caktuara, mirëponjëkohësisht shkaktojnë efekte të padëshiruara. Te autougjestioni ky rast nuk ka ndodhë kurr.Nësë nuk përdoret sipas rregullave, ai mund të ndihmoi në një intensitet më të ultë sesa qe pritet,në instancë të fundit suksesi mund të dështoi. Në esencë, autougjestioni kurr nuk është idëmshëm për njeriun. Vetia e tij aspak nuk është më e parëndësishme nga ato dyjat qe jan cekurmë parë.Prindërit dhe adukatorët gjthnjë kujdesën qe me anë të edukatës nga fëmiu i vet të krijon një tipideal të njeriut në çdo pikëpamëje. Ata tentojnë qe të fëmiu të krijojnë veti të mira, dhe të largojnëveti gjenetike qe janë krjuar me mangësi dhe ate:-me ndikimin e drejtpërdrejt në fëmijë, duke i këshilluar se çfarë të bëjnë në rrethanat e caktuar,ose-duke treguar shembuj nga jeta praktike.E terë kjo asgjë tjetër nuk është vetëm veprim sugjestiv në fëmiun, respektivisht në të edukuarin.Mënyra e tillë e punës nuk ka dhënë rezultate të përhershëme, sepse sugjestioni vepron vetëmatëhere kur aprovohet nga ai në të cilin duhet vepruar. Te përsonat e caktuar duhet të ekzistoivullneti i fortë të pranoi disa ide dhe nësë i pranon, përmbajtëja e sugjestionit transformohet nëautosugjestion. Kështu autosugjestioni i nisur paraqet forcën qe tenton të realizoi përmbajtjën esugjestionit të pranuar. Kjo rrugë e tërthortë nga sugjestioni deri të autosugjestioni nuk është elehtë, por as pa shpresë. Në këtë rrugë gjendën shum pengesa, kështu qe numri i vogël isugjestioneve transformohet në autosugjestion. Më vështir ka me qenë atëherë nësë jeta dhepuna e përditshme e prindit, respektivisht edukatorit nuk është në përputhshmeri me idenë qesugjeron. Ashtu ekziston mundësia qe të arrihet edhe efekti i kundërt nga ai qe pritët. Për të gjithakëto, prindërve dhe edukatorve ju preferohet qe të shfrytëzohen shembujt nga jeta e tyre, qe nëtë rinjët ndikojnë në mënyrë shumë më sugjestive siç janë shembujt botëror.Pasi qe ka pasë dëshirë të evitoi rezultate të mundshme negative me aplikimin e sugjestionit tëtërthortë, Emil Kue preferon si mjet edukues autosugjestionin e drejtpërdrejt. Prindërit ashtu edheedukatorët duhet ti mësojnë fëmijët ose të edukuarit të shërbehën me autosygjestione në rinin samë të hershme. Duhet këshilluar qe për çdo mengjes dhe për çdo mbrëmje nga njëzet here tëpërserisin ate çfare është lëndë e sugjestionit. Për mirëmbajtjën e shëndetit psikofizikshfrytëzohet rregulla e përgjithshme e Eml Kue-së:“Për çdo ditë dhe në çdo pikpamëje unë jam mirë e më mirë”.Kjo të fëmiu dhe i edukuari drejtpërdrejt do të ndikon në mënyrë sugjestive, qak edhe ngashembulli jetësor dhe i punës së prindit si adukator kryesor.Autosugjestioni në çdo pikëpamëje është më i mirë se sugjestioni, sepse ajo qe dëshirohet tëarrihet paraprakisht është pranuar në vetëdije dhe si e tillë futët në ndërdije. Kjo do të arrihetvetëm atëhere kur mesazhi i dëshiruar përsëritet shumë here në mengjes dhe mbrëmje.Nënkuptohet se përmbajtja e autosugjestionit të përcaktohet nga prindi apo edukuesi sipasqellimit që don të arrij, e që është në përputhshmeri me interesat e përgjithëshme shoqërore.Kue ka pretenduar qe të i ndihmoi prindërit në edukatën e fëmiut, këtij problemi ia ka kushtuar njëkapitull të veçantë në këtë libër. Ka preferuar sugjestionin dhe autosugjestionin si mjet këshillues.Ai ua tërhjek vemendjën prindërve qe gjumësia fillestare mund të shfrytëzohet në mënyrë më tësuksesëshme të fëmiu për regullimin e ndonjë shrregullimi. Në momentin kur fëmiun e merrgjumi, në mënyrë të kujdesshme dhe të qetë duhet afruar afër krevatit në mënyrë qe mos tëzgjohet nga gjumi dhe të i pëshpërit ate çfarë fëmiu duhet bërë ose nuk duhët bërë. Kjo mënyrë esugjestionit vepron në mënyrë të shpejtë edhe me sukse.

Autosygjestion ofron mundësinë qe çdonjeni vet, në mënyrë të thjeshtë, lehtë të largohet ngamanitë e veta. Çfarë kishin me dhënë njerzit në mënyrë qe të largohen nga pirja e duhanit dhealkoolit? Mjetin më të mirë dhe më të lirin qe çdo njeri e ka prezent kur i nevoitët nuk dijnë tashfrytëzojnë.Për tu çmësuar dikush nga pirja e duhanit, mjafton qe gjdo mbrëmje pasi qe të shtrihet në krevat,dhe për çdo mengjes kur gëdhihet nga gjumi në mënyrë të qetë dhe me gjysëm zëri në formëpërshpëritëse, qe pëshpëritjen e vet mund të kuptoi fjalë për fjalë:“Unë tugitem nga duhani. Pasi qe e marrë cigaren, më villet”.Këtë fjali duhet pëshpëritur në formë të lartëcekur pesmbdhjetë deri njëzetë here. Të disa gërrdiandaj duhanit do të filloi menjëhere të nesërmen, të disa pas disa ditëve, ndërsa të disa kjo kohëdo të zgjatë më shumë. Pa merrë parasyesh periudhën kohore me siguri është qe këmbngulësianë përdorimin e autosugjestionit do të sjellë deri të çmësuarja e pirjës së duhanit.Ashtu duhet vepruar edhe të alkoolistët. Të tillët duhet të formulojnë fjalin sa vijon:Mua më villet nga alkooli. Si të marr alkoolin, më villet”.Në mënyrë të pandërprerë dhe më gjysëm zëri përsëritët njzetë here para gjumit në mbrëmje dhenjëzet here në mengjesë pas gëdhirjës. Pas një kohe të shkurtër do të hetoni veprimin eautosugjestionit.Këta janë dy shembuj të shprehive më të mëdha dëmtuese nga të cilët njerëzit, edhe pranvullnetit më të mirë, më më vështirësi çmësohen. Pran këtyre vesëve, ka edhe vese tjeradëmtuese qe rrezikojnë shëndetin dhe nga të cilët çdo njeri lehtë mund të çmësohet, vetëm mepak durim.Duke e përfunduar këtë parthënje mbi Emil Kue-në dhe metodat e tija, dëshiroi qe metodat e tijaedhe tek ne të njoftohen sa më mirë dhe të aplikohen në shtresa të gjëra shoqërore vetëm evetëm për përmirësimin e shëndetit të njeriut. Kjo plotësisht kishte më i pëlqyar edhe vetqellimëve të Kue-së, themeluesit të kësja metode, si dhe të miat si përkthyes ky libër për të gjithëlexuesit në gjuhën shqipe.Ky libër në vitin 1932 është shitë mbi 194.000 egzemplarë vetëm në Francë. Është e përkthyarnë katërmbëdhejtë gjuhë të huaja, andaj për këtë arësye është e njohur dhe e pranuar në terëbotën.“nuk na venë në qarkullim vetëm vullnetipor edhe emancipimi”H Y R J ESugjestioni, respektivisht autougjestioni krejtësishtë është dukuri e re njëkohësisht edhe e vjtër saqë është edhe njeriu.Me botkuptimin e ri nënkuptojmë se deri me tani kemi mësuar në mënyrë të gabuar, ndërsa ështëe vjetër sepse ekziston qysh se me paraqitjën e parë njeriut. Autougjestioni është mjet qe efitojmë qysh se në lindje. Këtë mjet, respektivisht kjo forcë është shumë e madhe dhe a pa kufi.Sipas rastëve ai mund të shkaktoi pasoja më të mira, por edhe të këqia. Këtë forcë duhet njohurçdo kush nga ne, e sidomos është e domosdoshme për mjek, adukues dhe prind.Kur njeriu kishte me dijt të përdori në mënyrë të drejtë dhe me plot ndërgjegjëje sugjestionin, i tillikishte poseduar mundësi qe në mënyrë të vetdijshme të shkaktoi autosygjestion të volitshëm për ti ndihmuar të sëmundurit në mënyrë fizike dhe psikike, dhe tu jap përmbajtje morale gjatëshërimiME VETËDIE APO PAVETËDIEPë të kuptuar nocionin e sugjestionit, respektivisht të autosugjestionit, duhet ditur qe në vetnjeriun egzistojnë dy qenie krejtësisht të ndara njera nga tjetra. Dy këto qenje jan kuptimplote,mirëpo njera paraqet botën, e dyta është qenje e jonë pavetdijshme. Ky është shkaku qeegzistimi i pavetdijës në neve më së shumti qendron i pavërejtur.Pavetëdien (ndërdien) lehtë mund ta vërejmë vetëm nësë në mënyrë shumë të kujdesshme ishikojmë disa shembuj të ardhshëm.Të gjithëve u është i njohur somnabulizmi1 Njeriu i hënës zgjohet natën pa i dalë gjumi, veshurapo çveshur del nga dhoma e vet, zbret nëpër shkallë, kalon nëpër koridor dhe pasi qe i kryen capunë apo ndonjë punë të caktuar, kthehët në dhomën e vet dhe përsësri bie në krevatin e vet përtë vazhduar gjumin. Të nesërmen çuditet kur e gjenë punën e kryar qe një natë më parë kanmbet pa u kryer. Kështu qe i tilli nuk e din se e ka kryar vet. Cilit ndikim iu ka nënshtruar trupi i tij?A thua qe ky veprim i tij nuk është i pavetdijshëm?Të shikojmë, me keqardhëje rastin e shpeshtë të alkoolistëve në veprimin delirium tremens.2 ikapluar me gjendje çmendurie njeriu grabitë ndonjë armë(thikën, çekanin, sopatën) dhe nëmënyrë të çmendur sulmon të pafatin i cili gjendet afër tij. Kur kjo gjendje kalon njeriu i tillëvetëdijsohet, me një pendim të madh shikon se çfarë ka ndodhe rreth veti duke mosbesuar se seai vet i ka bërë këto gjëra. A mendoni se edhe në këtë rast nuk ka qenë prezente qenja epavetëdijës (ndërdijës).Nësë krahasoim vetëdijën dhe ndërdijën, do të vërtetojmë qe vetëdija në të shumtën e rastëve kamemorie të keqe, ndërsa te pavetëdija memorja është e pagabuar dhe shënon (edhe pse ne nuke dijmë) edhe ngjarjet më të imta apo mos të themi të parëndësishme nga jeta e jonë. Qenja epavetdijshme shumë lehtë pranon sugjestione, ndërsa si drejton me punën e orgneeve t’ona mendërmjetësimin e trurit, është vërejtur dukuria qe është gadi e pabesuar: në çoftë se pavetdija ejonë beson se ndonjë organ funksionon mirë apo keq, kemi përshtypje të mirë apo të keqe përgjendjën t’onë shëndetësore andaj atëhere ne ashtu e ndiejm.Qenja e pavetëdijshme jo vetëm se drejtom me funksionet e ndryshme në organizëm, ai drejtonedhe me kryerjën e punëve t’ona, pa marrë parasyesh se çfarë natyre kan.Pavetëdijen t’on e quajm mosbesim. Ajo drejton me të gjitha sjellëjet t’ona, edhe përkundërdëshirës s’onë, kur ajo është në kundërshtim me te.