Mbi dygjuhësinë (bilinguizmin)

Mbi dygjuhësinë (bilinguizmin), pra rastet kur një individ flet dy gjuhë, pasi i duhen të dyja për komunikimin e tij të përditshëm, nuk është shkruar edhe aq shumë, në fakt. Sociologët gjuhësorë, në lëmin e të gjithë kësaj çështjeje, veçojnë bilinguizmin tek fëmijët, si stadin e parë moshor të përvetësimit të një dhe më shumë gjuhëve, por edhe si objektin më të paragjykuar të kësaj çështjeje. Me këtë term do të kuptohet aftësia që ka një subjekt, në rastin tonë konkret një fëmijë, për t’u shprehur saktë në dy gjuhë, për t’i njohur ato në mënyrë të rregullt e për t’i pasur të dyja si gjuhë zyrtare. Ka disa arsye apo faktorë të cilët çojnë fëmijët drejt mësimit të dy gjuhëve, ndër të cilët dy kryesorët janë prejardhja dhe vendbanimi i familjes si edhe shkolla. Paragjykimet dhe të vërtetat Për fëmijët bilingualë thuhet se ata nisin të flasin shumë më vonë se të tjerët, madje në jo pak raste, ata dyshohen si fëmijë të sëmurë, pikërisht nga kjo vonesë. Gjithashtu, ai do të ketë vështirësi në zhvillimin e zonës cerebrale e cila është e lidhur me gjuhën dhe mësimin e saj, por edhe me zhvillimin e aftësive të tjera konjitive si edhe për të thuhet se nuk do të jetë asnjëherë i aftë të menaxhojë saktë dhe plotësisht, asnjërën nga dy gjuhët. Në fakt, sipas sociologëve gjuhësorë, këto janë vetëm paragjykime, sepse e vërteta qëndron ndryshe. Bilinguizmi tek fëmijët do të thjeshtojë mësimin edhe të një gjuhe të tretë apo të katërt prej tyre. Kërkime të ndryshme kanë treguar se bilinguizmi ka efekte shumë pozitive në zhvillimin e disa zonave të trurit, përveç asaj të lidhur me gjuhën. Gjithashtu, sipas studiuesve, periudha më e mirë e të mësuarit të një apo më shumë gjuhëve, krahas asj që fëmija praktikon më shpesh, është mosha nga 0 deri në 10 vjeç. Trajtojeni si një lojë Nga mosha 12 deri në 20 muajsh, fëmijët nisin të riprodhojnë tingujt që dëgjojnë dhe t’i lidhin ato bashkë për të krijuar fjalët e para, edhe pse nuk jua dinë farë kuptimin shprehjeve që thonë. Kjo është faza kur fillon të marrëjetë edhe komunikimi i saktë. Shkëmbimi i komunikimit prind-fëmi, fillon si një lojë dhe fjalët që përdoren i përkasin ambjentit përreth dhe janë konkrete, pra gjithçka që fëmija ka mundësi të shohë dhe prekë, duke mos e ngatërruar atë me abstraksionizma apo koncepte të cilat mendja e tij nuk arrin t’i kapë. Kurse në moshën 2 deri në 5 vjeç, fëmijët nisin të eksperimentojnë edhe funksionin simbolik të gjuhës, që do të thotë fillojnë të emërtojnë edhe ato gjëra të cilat nuk i shofin dhe i prekin. Kuptojnë domethënien e shumë fjalëve, edhe pse mund të mos i përdorin shumë këto fjalë, gjatë bisedave të tyre të përditshme. Fëmijët në fazën e parë të mësimit të gjuhës dëgjojnë dhe memorizojnë, më pas fillojnë të përsërisin me veten dhe në fund do mundohen të shqiptojnë, në mënyrë jo të saktë kuptohet, ato që kanë dëgjuar. Një person, një gjuhë Ky është sistemi më i përdorshëm në familje, një person flet një gjuhë, ose më saktë, prindi i drejtohet fëmijës së tij në një gjuhë të vetme, kurse fëmija, për komunikuar me prindin, duhet të përdorë sërish të njejtën gjuhë. Gabimi që bëjnë përgjithësisht prindërit, por që duhet ta shmangin në mënyrë absolute, është kalimi i herë pas hershëm dhe në mënyrë të paparalajmëruar, është kalimi nga një gjuhë në tjetrën, duke e çoroditur fëmijën dhe krijuar tek ai, konfuzion. Gabimi më i madh që bëjnë shumë prindër, është përdorimi i gjuhës mëmë, apo edhe i gjuhës së dytë vetëm në një rast të caktuar. Përshembull, nëse prindërit e përdorin gjuhën amtare vetëm në rastet kur qortojnë fëmijën, atëherë ky fëmijë, do ta perceptojë këtë gjuhë si “të padëshiruar” sepse e lidh me situatën e qortimit. Bilingualë në të përditshmen Në rastet kur prindërit, për zgjedhje të dëshiruar apo të detyruar, vendosin të rrisin një fëmi bilingual, është shumë e rëndësishme që në të përditshmen e fëmijës, të ketë vend për të dyja gjuhët, nëse prindërit duan që ky fëmijë t’i përthithë të dyja gjuhët. Kështu çdo gjë do të përkthehet në të dyja gjuhët, në mënyrë që fëmija t’i kapë ato të dyja dhe të njohë botën përmes të dyjave. Mos u shqetësoni për vogëlushin, sepse aftësitë e tij njohëse dhe perceptuese janë në zhvillim e sipër, kur ai është i vogël, ndaj edhe është më mirë që këtë metodë të përdorimit të dy gjuhëve, ta aplikoni që kur ai nis të flasë fjalët e para. Nëse dy prindër, duan t’i mësojnë fëmijës së tyre një gjuhë të huaj, kujdesi duhet të jetë i madh, asi Mbi dygjuhësinë (bilinguizmin), pra rastet kur një individ flet dy gjuhë, pasi i duhen të dyja për komunikimin e tij të përditshëm, nuk është shkruar edhe aq shumë, në fakt. Sociologët gjuhësorë, në lëmin e të gjithë kësaj çështjeje, veçojnë bilinguizmin tek fëmijët, si stadin e parë moshor të përvetësimit të një dhe më shumë gjuhëve, por edhe si objektin më të paragjykuar të kësaj çështjeje. Me këtë term do të kuptohet aftësia që ka një subjekt, në rastin tonë konkret një fëmijë, për t’u shprehur saktë në dy gjuhë, për t’i njohur ato në mënyrë të rregullt e për t’i pasur të dyja si gjuhë zyrtare. Ka disa arsye apo faktorë të cilët çojnë fëmijët drejt mësimit të dy gjuhëve, ndër të cilët dy kryesorët janë prejardhja dhe vendbanimi i familjes si edhe shkolla. Paragjykimet dhe të vërtetat Për fëmijët bilingualë thuhet se ata nisin të flasin shumë më vonë se të tjerët, madje në jo pak raste, ata dyshohen si fëmijë të sëmurë, pikërisht nga kjo vonesë. Gjithashtu, ai do të ketë vështirësi në zhvillimin e zonës cerebrale e cila është e lidhur me gjuhën dhe mësimin e saj, por edhe me zhvillimin e aftësive të tjera konjitive si edhe për të thuhet se nuk do të jetë asnjëherë i aftë të menaxhojë saktë dhe plotësisht, asnjërën nga dy gjuhët. Në fakt, sipas sociologëve gjuhësorë, këto janë vetëm paragjykime, sepse e vërteta qëndron ndryshe. Bilinguizmi tek fëmijët do të thjeshtojë mësimin edhe të një gjuhe të tretë apo të katërt prej tyre. Kërkime të ndryshme kanë treguar se bilinguizmi ka efekte shumë pozitive në zhvillimin e disa zonave të trurit, përveç asaj të lidhur me gjuhën. Gjithashtu, sipas studiuesve, periudha më e mirë e të mësuarit të një apo më shumë gjuhëve, krahas asj që fëmija praktikon më shpesh, është mosha nga 0 deri në 10 vjeç. Trajtojeni si një lojë Nga mosha 12 deri në 20 muajsh, fëmijët nisin të riprodhojnë tingujt që dëgjojnë dhe t’i lidhin ato bashkë për të krijuar fjalët e para, edhe pse nuk jua dinë farë kuptimin shprehjeve që thonë. Kjo është faza kur fillon të marrëjetë edhe komunikimi i saktë. Shkëmbimi i komunikimit prind-fëmi, fillon si një lojë dhe fjalët që përdoren i përkasin ambjentit përreth dhe janë konkrete, pra gjithçka që fëmija ka mundësi të shohë dhe prekë, duke mos e ngatërruar atë me abstraksionizma apo koncepte të cilat mendja e tij nuk arrin t’i kapë. Kurse në moshën 2 deri në 5 vjeç, fëmijët nisin të eksperimentojnë edhe funksionin simbolik të gjuhës, që do të thotë fillojnë të emërtojnë edhe ato gjëra të cilat nuk i shofin dhe i prekin. Kuptojnë domethënien e shumë fjalëve, edhe pse mund të mos i përdorin shumë këto fjalë, gjatë bisedave të tyre të përditshme. Fëmijët në fazën e parë të mësimit të gjuhës dëgjojnë dhe memorizojnë, më pas fillojnë të përsërisin me veten dhe në fund do mundohen të shqiptojnë, në mënyrë jo të saktë kuptohet, ato që kanë dëgjuar. Një person, një gjuhë Ky është sistemi më i përdorshëm në familje, një person flet një gjuhë, ose më saktë, prindi i drejtohet fëmijës së tij në një gjuhë të vetme, kurse fëmija, për komunikuar me prindin, duhet të përdorë sërish të njejtën gjuhë. Gabimi që bëjnë përgjithësisht prindërit, por që duhet ta shmangin në mënyrë absolute, është kalimi i herë pas hershëm dhe në mënyrë të paparalajmëruar, është kalimi nga një gjuhë në tjetrën, duke e çoroditur fëmijën dhe krijuar tek ai, konfuzion. Gabimi më i madh që bëjnë shumë prindër, është përdorimi i gjuhës mëmë, apo edhe i gjuhës së dytë vetëm në një rast të caktuar. Përshembull, nëse prindërit e përdorin gjuhën amtare vetëm në rastet kur qortojnë fëmijën, atëherë ky fëmijë, do ta perceptojë këtë gjuhë si “të padëshiruar” sepse e lidh me situatën e qortimit. Bilingualë në të përditshmen Në rastet kur prindërit, për zgjedhje të dëshiruar apo të detyruar, vendosin të rrisin një fëmi bilingual, është shumë e rëndësishme që në të përditshmen e fëmijës, të ketë vend për të dyja gjuhët, nëse prindërit duan që ky fëmijë t’i përthithë të dyja gjuhët. Kështu çdo gjë do të përkthehet në të dyja gjuhët, në mënyrë që fëmija t’i kapë ato të dyja dhe të njohë botën përmes të dyjave. Mos u shqetësoni për vogëlushin, sepse aftësitë e tij njohëse dhe perceptuese janë në zhvillim e sipër, kur ai është i vogël, ndaj edhe është më mirë që këtë metodë të përdorimit të dy gjuhëve, ta aplikoni që kur ai nis të flasë fjalët e para. Nëse dy prindër, duan t’i mësojnë fëmijës së tyre një gjuhë të huaj, kujdesi duhet të jetë i madh, asi prindërit nuk janë mësues e për rrjedhojë nuk dinë të gjithë metodat që përdoren për të mësuar një fëmi. Psikologët e gjuhës këshillojnë punën me metodat edukative dhe të të mësuarit me libra të ilustruara, dvd dhe regjistrime zanore. Megjithatë, zgjidhja më e mirë është punësimi i një mësuesi, ose dërgimi i fëmijës në kurse gjuhe, përmes së cilave ai të mësojë në mënyrë korrekte. Gabimet që bëhen Të mësosh një gjuhë, veçanërisht në vitet e para të jetës, duhet të jetë argëtuese sikurse është një lojë. Fëmija në këtë mënyrë duhet të perceptojë mësimin e gjuhës si një moment zbulimi të diçkaje të re. Qëllimi i mësimit është komunikimi, ndaj nëse fëmija gabon gjatë proçesit të mësimit, qortimi ndaj tij nuk duhet të jetë i ashpër, por duhet bërë me kujdes sepse ai duhet ta perceptojë të gjithën këtë si një lojë. Nëse fëmija gabon me termat, në vend që ta qortoni dhe të kërkoni prej tij t’ju thotë edhe njëhërë termin e saktë, më mirë silljani ju fjalën e duhur.në këtë mënyrë, automatikisht, fëmija do të memorizojë modelin e duhur dhe në një moment të dytë, do të korigjohet vetë. Bilinguizmi është pasuri Nëse më përpara , të flisje dy gjuhë, ishte diçka e rrallë dhe merrej si vlerë, sot ky fenomen është më se i zakonshëm, madje “duhet të ndodhë” patjetër. Jo vetëm për të qenë sa më pranë mundësive të mëdha, si në punë, ashtu edhe jashtë saj në shkollë e shoqëri, është shumë e rëndësishme që në kurrikulumin e gjithësecilit prej nesh, të figurojnë si të njohur nga në, të paktën dy gjuhë, ajo amtare dhe një e huaj. Të jesh bilingual, në një shoqëri e cila ka vetëm një gjuhë zyrtare, është një sfidë, e cila shkon edhe më përtej kur bëhet fjalë për njohjen e dy a më shumë gjuhëve të huaja. Mësimi i dy gjuhëve që në fëmijëri, nuk e bën fëmijën më inteligjent, por sigurisht e bën atë edhe më të shkathët për të kaluar nga një sistem gjuhësor, në një tjetër. Sipas disa studimeve, fëmijët bilingualë, janë më të hapur dhe më kritikë ndaj realitetit, pranojnë më me lehtësi multikulturalizmin dhe kur rriten janë më të aftë të mësojnë një gjuhë të tretë, të katër a më shumë. prindërit nuk janë mësues e për rrjedhojë nuk dinë të gjithë metodat që përdoren për të mësuar një fëmi. Psikologët e gjuhës këshillojnë punën me metodat edukative dhe të të mësuarit me libra të ilustruara, dvd dhe regjistrime zanore. Megjithatë, zgjidhja më e mirë është punësimi i një mësuesi, ose dërgimi i fëmijës në kurse gjuhe, përmes së cilave ai të mësojë në mënyrë korrekte. Gabimet që bëhen Të mësosh një gjuhë, veçanërisht në vitet e para të jetës, duhet të jetë argëtuese sikurse është një lojë. Fëmija në këtë mënyrë duhet të perceptojë mësimin e gjuhës si një moment zbulimi të diçkaje të re. Qëllimi i mësimit është komunikimi, ndaj nëse fëmija gabon gjatë proçesit të mësimit, qortimi ndaj tij nuk duhet të jetë i ashpër, por duhet bërë me kujdes sepse ai duhet ta perceptojë të gjithën këtë si një lojë. Nëse fëmija gabon me termat, në vend që ta qortoni dhe të kërkoni prej tij t’ju thotë edhe njëhërë termin e saktë, më mirë silljani ju fjalën e duhur.në këtë mënyrë, automatikisht, fëmija do të memorizojë modelin e duhur dhe në një moment të dytë, do të korigjohet vetë. Bilinguizmi është pasuri Nëse më përpara , të flisje dy gjuhë, ishte diçka e rrallë dhe merrej si vlerë, sot ky fenomen është më se i zakonshëm, madje “duhet të ndodhë” patjetër. Jo vetëm për të qenë sa më pranë mundësive të mëdha, si në punë, ashtu edhe jashtë saj në shkollë e shoqëri, është shumë e rëndësishme që në kurrikulumin e gjithësecilit prej nesh, të figurojnë si të njohur nga në, të paktën dy gjuhë, ajo amtare dhe një e huaj. Të jesh bilingual, në një shoqëri e cila ka vetëm një gjuhë zyrtare, është një sfidë, e cila shkon edhe më përtej kur bëhet fjalë për njohjen e dy a më shumë gjuhëve të huaja. Mësimi i dy gjuhëve që në fëmijëri, nuk e bën fëmijën më inteligjent, por sigurisht e bën atë edhe më të shkathët për të kaluar nga një sistem gjuhësor, në një tjetër. Sipas disa studimeve, fëmijët bilingualë, janë më të hapur dhe më kritikë ndaj realitetit, pranojnë më me lehtësi multikulturalizmin dhe kur rriten janë më të aftë të mësojnë një gjuhë të tretë, të katër a më shumë.