Fillimet e letërsisë shqipe për fëmijë ~ Detyra Kursi Shqip

Tema: Fillimet e letërsisë shqipe për fëmijë, zhvillimi;

1- Periodizimi

2- Burimet e kësaj letërsie

3- Llojet e kësaj letërsie

4- Studimi i kësaj letërsie

5- Letërsia e traditës për fëmijë

6- Letërsia moderne për fëmijë

7- Letërsia e diasporës për fëmijë

8- Autorë dhe vepra të kësaj letërsie

9- Tipologji dhe mesazhe të kësaj letërsie

Letërsia shqipe për fëmijë

Periodizimi i letërsisië shqipe për fëmijë

Përpjekja për ta periodizuar është relative
Shkrimtari jeton në më shumë se një periudhë
Kufij të prerë për cdo etapë nuk mund të vendoen
Periodizimet bëhen në bazë të kriterit gjeografik, historic kulturor apo në bazë të metodës letrare të krijimit
Periodizimi I parë sështë bërë në shkollat pedagogjike61,73,85.
Hamit Borici është periodizuesi i parë
Më vonë bedri Dedja
Kriteret e periodizimit
Kushtet ekonomike shoqërore
Ndryshimet e vërtetuara në jetën shoqërore
Specifika e procesit letrar
Letërsia për fëmijë është e lidhur vecanërisht me zhvillimin e arsimit
Katër periudhat e historisë së letërsisë për fëmijë janë:
Burimet e leetërsis për fëmijë, krijimtaria për të vegjlit, fundi I shekullit XVI.
Veprat didaktiko mësimore
Tekstet didaktike, vjershat fetare, tekstet shkollore, abetaret, .kjo peridhë nis me Lekë mtrëngën, me këngën e përshpirtshme, 1592, vazhdon në XVII, me kavaliotin, haxhiu, beratasi, , më pas me vEqilharxhin, kristoforidhin, sami frshërin, naimin gjerasim qiriazin
Vjershta për mësenjëtoret e para të Naim Frashërit.
Periudha e tretë është periudha e rilindjes gjer në kohën e pushtimit fashist.
Zhvillohet në kudrin e zhvillimit të letërsisë së përgjithshme
Ëashtë e lidhur me edukatën e dhe zhvillimin e brezit të ri me kultivimin e idealeve të së bukurës etj.
Këtu kemi gjahu I malësorëve
Novelëza: I vogli donat Argjendi, papa kristo negovani
Përralla të zgjedhura të cajupit
Luigj gurakuqi
Ndre mjeda
Periudha e katërt është periudha e realizmit socialist
Krijimet e para janë krijimet e luftës
Problemi i periodizimit mbetet i hapur
Një ndarje më vete përfaqëson letërsia e viteve ’90.
Burimet e kësaj letërsie
Përrallat popullore shqiptare
Përrallat fantastike
Përrallat realiste
Këngët e djepit dhe ninullat
Këngët me motive shoqërore
Këngët humoristike
Këngët lirike
Këngët lodra
Këngët e motmotit
Gjëagjëzat
- Llojet e kësaj letërsie
Poezia
PrOza
Drama
Studimet dhe kritika
Letërsia e traditës për fëmijë
Dy fabulat e Dhaskal Todrit, i cili shpiku një alfabet me 53 shkronja.
Santori: ka sasi dhe cilësi. Përmbledhja e fabulave ruhet sot në arkivin e shtetit. Ka larmi rimash dhe dialog e gjallëri.
Letërsia e Rilindjes kombëtare:
Rilindja si lëvizje e madhe
Lëvizje e arsimit, shkollës dhe gjuhës shqipe
Letërsinë e kësaj kohe e përshkonte karakteri demokratik, iluminist, kulturor, , romantizmi
Letërsia për fëmijë qe didaktike
Romantike
Gjinitë e shkurtra
Stili tregimtar
Edukative
Shkrime për kafshë dhe natyrën
Kristoforidhi
Përkthimi i dy librave për mësimin e fesë
Tekste didaktike
Gjahu i malësorëve
Sistemi i përgjithshëm( shkencore)
Abetare shqip
Naim Frashëri
Thëmeluesi i letërsisë për fëmijë
Histori i përgjithshme
Histori e Shqipërisë
Dituritë
Vjersha për mësenjëtoret e para
Histori e Skënderbeut
Bagëti e bujqësi
Prozat diturore
Ngjashmëria me përrallat
Mbështetet në psikologjinë e fëmijës
Të thjeshta në tematikë dhe ligjërim
Poezia dhe fabulat, diturore, morale, dinamizmi, humanizmi. Etj
Papa Kristo Negovani
Vjersha shkresëtoreja
I drunjti kryq
45 fabulat
I vogli Donat Argjendi
Sami Frashëri
Abetare e gjuhës shqipe
Dheu është flori
Shkrime të zgjedhura për fëmijë
Gaspër Bennusi
Dy abetare
10 përralla
Fabula
Ndre Mjeda
Këndime për shkollat e Shqipërisë
Fryma realiste si tek pranvera, nvera, dimri etj
Konciziteti
Metrika
Fabula
Mbështetja në folklor
Llojet e fjalive të thjeshta
Poezia morale në dy vargje
Luigj Gurakuqi
Vjershat
Fabula dhe tregime të shkurtra
Ndoc nikaj
Babai i romanit shqiptar
Abetare
Këndime të para
Poezitë për të vegjlit
LAzër Lumeni
arsimtar i kosovës
lulishtja e fëmijëve
gjerasim Qiriazi
Josif Bageri
Kopsht malësori
Kristo Floqi( shkëndia)
Hilë Mosi ( libër këngësh për shkollat e Shipërisë)
Pashko Vasa
Bardha e Temalit dhe Trëndafilë e gjemnba
Filip Shiroka
Asdreni
Shqipërues
Mithat Frashëri ( Robuinson Kruzo)
Anton Xanoni ( muzikanti i verbër)
Cajupi ( përralla nga La fonten)
Karl Gurakuqi ( Zenmër i Edmond de Amicis)