Sistemet e qeverisjes liberale ne Britani.

Sistemet e qeverisjes liberale ne Britani. 

Ashtu si edhe vetë modeli Westminster i mënyrës parlamentare të qeverisjes, edhe elementi i tij kryesor, sistemi dypartiak, gjatë dy dekadave të kaluara e ka humbur shumë fuqinë e tij shkëlqyese. Sistemi britanik i qeverisjes me shekuj të tërë u konsiderua brenda dhe jashtë vendit si sistem udhërrëfyes.
Kjo pikëpamje edhe sot e kësaj dite është e ngulitur në kokat e shumë britanikëve. Duke u nisur nga situata tripartiake në kohën mes dy luftave, kur Partia Laburiste gradualisht e dëboi Partinë Liberale tek Konservatorët si kundërmonopol, politologu socialist Harold Laski ishte i bindur se vetë kthimi në sistemin dypartiak mundëson pasqyrimin dhe bashkimin politik të konflikteve kryesore në shoqëri:
Sistemi politik funksionon edhe më mirë nëse është në gjendje të shprehet përmes kontradiktave të dy partive të mëdha. Edhe pse sistemi grupor ndoshta pasqyron më saktësisht mënyrën e vërtetë të ndarjes së mendimeve të popullit, ai megjithatë është fatal për qeverisjen si art praktik. Sepse nevoja më e rëndësishme e administratës është mungesa e pasigurisë. Depërtimi i partive, e jo aq shumë krijimi i grupeve, është rruga në të cilën duhet të ecnin idetë.

Qeveritë funksionuese për britanikët kanë qenë gjithmonë qëllim më i rëndësishëm se pasqyrimi mundësisht i saktë i spektrit të mendimit politik në korporatat përfaqësuese. Edhe pse lidhja funksionale ndërmjet sistemit parlamentar të qeverisjes dhe sistemit dypartiak mbi bazën e zgjedhjeve të shumicës relative nëpër zonat elektorale në realitet nuk ka ekzistuar përherë në një formë të tillë të pastër, rasti britanik megjithatë ka pasur një ndikim të jashtëzakonshëm normativ. Përparësitë e dukshme kundrejt sistemeve shumëpartiake mbi bazën e sistemit proporcional të zgjedhjeve janë përmendur në shkrime të shumta të teorisë mbi demokracinë dhe partitë. Sisas këtij argumentimi, modeli britanik mundëson një qeveri të qëndrueshme njëpartiake; krijimi i koalicioneve bëhet i panevojshëm. Partia qeveritare, vazhdojnë argumentimet në fjalë, ka gjatë kohës së qeverisjes së saj të gjithë përgjegjësinë politike, ndërsa opozita, si qeveri mund të profilizohet duke përgatitur programe alternative dhe si dhe nëpërmjet kritikës ndaj qeverisë. Partia qeveritare dhe ajo opozitare janë të detyruara t'iu referohen votuesve dhe interesave të tyre politike. Duopoli partiak garanton në këtë mënyrë një politikë të moderuar dhe pengon radikalizimin dhe fragmentimin e kontradiktave politike. Votuesi, shprehen më tej përkrahësit e sistemit dypartiak, kur voton, ndodhet në një gjendje të qartë përgjegjshmërie dhe përcakton në mënyrë të drejtpërdrejtë drejtimin që do të marrë vendi.

Me krizën gjithnjë e më të qartë dhe të vazhdueshme ekonomike të Britanisë së Madhe, që nga vitet 60, gjithnjë e më shpesh shtrohet pyetja nëse "qartësia britanike" bazohet në deficite strukturore. Përparësitë e prekura më lart të sistemit dypartiak u kthyen në anën e kundërt nga politikanët britanikë si adversary politics. Sipas këtij interpretimi, sistemi partiak nëpërmjet ndryshimit radikal të politikës kontribuon si rezultat i ndërrimeve të qeverive të ashtuquajturit British decline. Sipas tyre, gjasa për ripërtëritje politike dhe ekonomike ofron vetëm reforma e sistemit të zgjedhjeve dhe aplikimi i një sistemi shumëpartiak, të dominuar nga mesi politik.

Ndërgjegjësimi për krizën shprehet edhe në rezultatet e zgjedhjeve të kaluara. Suksesi i partisë së vjetër Partisë Liberale si dhe i nacionalistëve në Skoci dhe Uells në vitet 70, rigrupimet e mesit politik në vitet 80 dhe gjallërimi i Green Party në Zgjedhjet Evropiane të vitit 1989 e kanë vënë nën presion duopolin e Partisë Konservatore dhe Partisë Laburiste. Ndërkohë flitet madje edhe për fundin e sistemit dypartiak.

Procesi politik, pavarësisht nga interpretime të tilla përcaktohet akoma nga "mekanika" e sistemit dypartiak, të futur thellë në vetëdijen politike. Edhe pse shenjat e erozionit janë të dukshme, duopoli partiak ka mbështetje instucionale (sistemi zgjedhor), sociostrukturore (ndarja sociale dhe rajonale e elektoratit) dhe habituese (kultura politike), e cilat atij i kushtëzojnë një afat jo të shkurtër përshtatjeje për përballimin e sfidave të reja dhe pengesave pothuajse të patejkalueshme për partitë e treta dhe të vogla. Se a është rrezikuar vërtetë dominanca e Conservative Party dhe Labour Party, kjo në radhë të parë varet nga mënyra e reagimit të tyre ndaj sjelljeve të ndryshuara politike të votuesve kundrejt konkurrentëve të rinj në tregun politik.

Rasti klasik i sistemit dypartiak
Sistemi dypartiak britanik i përgjigjet rastit "klasik" të një sistemi dypartiak sipas Xhovani Sartorit ("Parties and Party Systems. A Framework for Analysis, Vol. I, Cambridge 1976), i cili në tipologjizimin e tij shprehet: Një parti konsiderohet vetëm atëherë pjesë relevante e sistemit partiak, nëse ka vende në parlament dhe nëse dëshmon ose potencial për koalicion ose qeverisje ose potencial për të penguar, d.m.th. nëse është e përfshirë në mënyrë pozitive apo negative në formimin e qeverisë.

Partitë pa bazë parlamentare, e madje edhe vetë grupet e vogla parlamentare bien nga kjo kornizë analize. Në rastin britanik, kjo do të thotë për shkak të sistemit mazhoritar të zgjedhjeve të shumicës relative, se rregulli i numërimit i Sartorit rreth një të katërtës së votave të dhëna nuk i jep fare rëndësi për funksionimin e sistemit partiak. Edhe pse duopoli i përbëraë nga Partia Konservatore dhe Partia Laburiste që nga viti 1974 ka humbur dukshëm në numrin e përgjithshëm të votave, dominanca e saj në ndarjen e vendeve në parlament pothuajse nuk ka ndryshuar fare.

Këto kritere relevante të teorisë së shkencave politike e gjejnë shprehjen e tyre në realitetin politik të Britanisë së Madhe. Vetëm qeveria dhe opozita zyrtare (Her Majesty's Opposition) luajnë rol të rëndësishëm në raportimet e mediave. Partive të vogla u mbeten vetëm fushatat elektorale për të tërheqir vëmendjen e opinionit, veçanërisht periudha me ndikim për mediat pas zgjedhjeve e diskutimeve rreth ndarjes së vendeve në parlament (by-elections) dhe udhëheqësit e përshtatshëm për ekranet televizive.

Një sistem partiak, sipas Sartorit, ka vetëm atëherë formatin dypartiak, nëse dy parti luftojnë për shumicën e vendeve në parlament dhe nëse një parti fiton me të vërtetë një shumicë të mjaftueshme parlamentare. Mekanika e një sistemi dypartiak është e dhënë vetëm atëherë, nëse partia fitimtare është e gatshme të qeverisë vetëm, dhe nëse ekziston të paktën një mundësi e besueshme se partia e mundur, në zgjedhjet e ardhshme do të ketë mundësinë e ndërrimit të qeverisë. Ky ndryshim i formatit dhe i mekanikës së sistemit dypartiak pikërisht në rastin britanik ka rëndësi të veçantë. Partia më e rëndësishme deri tani ka qenë gjithnjë e gatshme të marrë përsipër gjithë përgjegjësinë e qeverisjes, madje edhe në periudhat e raporteve jo të qarta të shumicës, siç ishte rasti në kohën e qeverisjeve të qeverisë laburiste nga shkurti deri në tetor 1974 dhe nga prilli 1976 deri në maj 1979. Koalicionet janë shumë të padëshiruara. Këtë e përjetuan edhe liberalët, në momentin kur rrëzuan qeverinë laburiste të Gallaganit në bazë të një pakti joformal dhe u bënë për këtë arsye shënjestër e kritikave dhe e presionit masiv të opinionit brenda dhe jashtëpartiak. Partitë britanike veprojnë sipas mekanikës së sistemit dypartiak madje edhe në rastet e ekzistencës së një formati të kushtëzuar dypartiak.

Mbretëria e Bashkuar e Britanisë së Madhe dhe e Irlandës së Veriut është monarki kushtetuese e trashëguar. Udhëheqës i vendit është mbreti qeverisës. Detyra e tij apo asaj është emërimi me propozimin e kryeministrit i anëtarëve të qeverisë, i peshkopëve të Kishës Anglikane (kishës shtetërore angleze), i gjykatësve supremë dhe i udhëheqësve të ushtrisë, të betuar para mbretit. Detyrat e monarkut janë të natyrës përfaqësuese, ceremoniale dhe integrative. Mbretëresha e sotme Elizabeta II nga familja Hannover-Windsor-Mou­ntbatten qeveris që nga viti 1952, ajo (më saktë familja mbretërore) përfaqëson vendin brenda dhe jashtë tij, dhe është drejtuese e Kishës Shtetërore Anglikane. Mbretëresha jep legjitimitete, si p.sh. ai në rastin përvitshëm të hapjes së parlamentit, ku ajo lexon deklaratën e përpiluar nga kryeministri (fjalimin e fronit). Pozita e saj mbipartiake e bën atë në një figurë kombëtare, përgjithësisht të pranuar, madje edhe në kohërat e luftërave dhe të krizës.

Funksioni më i rëndësishëm politik në sistemin britanik të qeverisjes është ai i kryeministrit. Kryeministrat britanikë kanë pushtet të madh, sepse ata zotërojnë një potencial të madh partonazhi, i cili u jep mundësinë për emërimin p.sh. në poste ministrore të afro 100 deputetëve të partisë qeverisëse brenda dhe jashtë kabinetit të tij dhe në postet e tjera të qeverisë si dhe të gremorganeve drejtuese të një sërë institucionesh publike, si p.sh. të sistemit shëndetësor, atij të komunikacionit dhe të BBC-së. Pushteti i tij bazohet edhe në lojalitetin ndaj partisë së tij, kryetar i së cilës është vetë, në parlament, dhe në faktin se ato zakonisht nuk janë të lidhur në koalicione.

Kryeministrat e sotëm, përkrahjen për politikën e tyre gjithnjë e më tepër e kërkojnë duke kontaktuar drejtpërdrejt me popullin dhe me ndihmën e mediave. Ndikimi në raportimet mbi qeverinë, kontrolli profesional i shfaqjes në opinion, për shefin e qeverisë është bërë të paktën po aq i rëndësishëm sa edhe vetë substanca e punës së qeverisë. Për "menaxhimin" e opinionit publik përdoret tradicionalisht sekreti dhe dhënia selektive dhe taktike e informacioneve. Për këto të fundit përshtatet veçanërisht e ashtuquajtura gazetaria e lobeve. Për të hyrjë në "klubin" ekskluziv të rreth 150 gazetarëve, të cilët furnizohen çdo ditë me informacione "të besueshme" nga zëdhënësi i qeverisë, burimin e së cilave ata nuk duhet ta publikojnë, vendos qeveria. Në këtë mënyrë, Toni Bler e ka perfeksionuar përmes politikës qeveritare ndikimin mbi raportimet e mediave, duke mos i lejuar në njërën anë asnjë anëtari të kabinetit dhënien e deklaratave politike pa lejen e kryeministrit, dhe në anën tjetër duke vënë nën kompetencat e bashkëpunëtorëve të tij që merren me çështje publike (të ashtuquajturit "spin doctors") marrjen e iniciativës, si p.sh. në fushatat elektorale, dhe pushtimin e axhendës së raportimmeve me temat e përshtatshme për qeverinë. Parlamenti, ashtu si rrethi i ministrave, tërhiqen në sfondin e një stili të tillë mediatik të personalizuar, të ngjashëm me atë të presidentit të SHBA-së.

Parimet e punës
Puna qeveritare orientohet në tri parime tradicionale:

Parimi i parë, pozita dominante e kryeministrit, në njërën anë përmban kompetencën e përcaktimit të kahut të polikësPërveç kësaj, roli i madh i kryeministrit ndikon edhe në proceset e vendim-marrjes brenda qeverisë. Kryeministri i ndan këto në shumë segmente të kabinetit, të krijuara ad hoc, të kontrolluara prej tij apo të besuarve të tij. Këto procese të brendshme të vendosjes, shumë më tepër se në Gjermani, zhvillohen jashtë vëmendjes së opinionit publik. Edhe më e rëndësishme është aftësia e kryeministrit për ushtrimin e zgjeruar të pushtetit, i cili nuk kufizohet as nga partnerët e koalicionit, as nga një tekst kushtetues, gjykatë kushtetuese, kryetar shteti apo parlament. Për këtë arsye, sistemi britanik i qeverisjes quhet edhe qeveri e kryeministrit (prime ministerial government) ose në mënyrë polemike edhe "dikataturë zgjedhore" (elective dictatorship). Se si i shfrytëzon kryeministri përkatës mundësitë e tij të zgjeruara, kjo natyrisht varet nga personaliteti i atij që mban këtë funksion. Margaret Theçer, në kohën e qeverisjes së saj si shefe konservatore e qeverisë nga viti 1979-1990, njihej për regjimin e saj të ashpër ndaj kabinetit dhe për vullnetin krijues, të bazuar në parime të forta politike. Toni Bler gjithashtu ushtron një kontroll të ngjashëm mbi kabinetin e tij, edhe pse në aspektin ideologjik deri tani duket shumë më i papërcaktuar se Margaret Theçer

Konkluzionet:

·         Sistemi britanik i qeverisjes me shekuj të tërë u konsiderua brenda dhe jashtë vendit si sistem udhërrëfyes.

·         Sistemi grupor ndoshta pasqyron më saktësisht mënyrën e vërtetë të ndarjes së mendimeve të popullit, ai megjithatë është fatal për qeverisjen si art praktik. Sepse nevoja më e rëndësishme e administratës është mungesa e pasigurisë.

·         Qeveritë funksionuese për britanikët kanë qenë gjithmonë qëllim më i rëndësishëm se pasqyrimi mundësisht i saktë i spektrit të mendimit politik në korporatat përfaqësuese. Edhe pse lidhja funksionale ndërmjet sistemit parlamentar të qeverisjes dhe sistemit dypartiak mbi bazën e zgjedhjeve të shumicës relative nëpër zonat elektorale në realitet nuk ka ekzistuar përherë në një formë të tillë të pastër, rasti britanik megjithatë ka pasur një ndikim të jashtëzakonshëm normativ.

·         Edhe pse shenjat e erozionit janë të dukshme, duopoli partiak ka mbështetje instucionale (sistemi zgjedhor), sociostrukturore (ndarja sociale dhe rajonale e elektoratit) dhe habituese (kultura politike), e cilat atij i kushtëzojnë një afat jo të shkurtër përshtatjeje për përballimin e sfidave të reja dhe pengesave pothuajse të patejkalueshme për partitë e treta dhe të vogla.

·         Një parti konsiderohet vetëm atëherë pjesë relevante e sistemit partiak, nëse ka vende në parlament dhe nëse dëshmon ose potencial për koalicion ose qeverisje ose potencial për të penguar

Referenca: Interneti.

Detyra Plote

Trajtimi i stresit te te rriturrit dhe femijet

FAKULTETI I EDUKIMIT
DEGA CIKLI ULET

Detyrë Kursi

Lënda: Psikologji Edukimi

Tema: Trajtimi i stresit te te rriturrit dhe femijet

E gjithë shoqëria e njerëzimit po jeton në atë të ashtuquajturën “shoqëri moderne”, ku jeta priret të jetë gjithmonë e më shumë komode.Të gjithë ne kërkojmë në vazhdimësi të jemi të lumtur dhe të ngremë shtyllat e harmonisë brenda vetes dhe me njëri-tjetrin. Njeriu shpenzon një pjesë të mirë të kohës së tij për t’u ndjerë i realizuar dhe për t’i dhënë një kuptim jetës së tij. E megjithatë, jo në të gjitha rastet ia del mbanë dhe kënaqësia e tij jetësore dëmtohet. Një psikolog i shquar ka thënë se përballimi i suksesshëm i stresit shpie në një përshtatje të suksesshme të njeriut me jetën.
Po çfarë është stresi?
Stresi është një kompleks, proces dinamik i marrëdhënies ndërmjet një personi dhe jetës së tij. Stresi është mënyra me të cilën ne reagojmë fizikisht, psikologjikisht dhe emocionalisht ndaj ndryshimeve të kushteve dhe mundësive të jetës, që vjen si rezultat i një tensioni apo ankthi të shkaktuar nga ngjarje irrituese specifike, kushtet e përgjithshme të jetës ose ndryshimet gjatë ciklit të jetës. Njerëzit reagojnë në mënyra të ndryshme ndaj stresit. Aftësia sesi reagojmë ndaj tij ka të bëjë me strategjinë sesi ne e kuptojmë atë, eksperiencat tona paraardhëse me stresin, prejardhjen gjenetike, niveli ynë i suportit social dhe sesi e shikojmë këtë mbështetje sociale. Faktor madhor është aftësia se si e perceptojmë stresin dhe se si e kontrollojmë atë. Ajo çfarë është stresuese për një individ mund të mos jetë stresuese për një tjetër. Stresi e prek njeriun në dy forma akute (e menjëhershme ) dhe kronike ( e zgjatur ).
Në stresin akut, organizmi përgjigjet ndaj një rreziku të perceptuar. Trupi i njeriut reagon kimikisht duke shtuar rrahjet e zemrës dhe frymëmarrjet çlirojnë një sasi energjie. Kjo është e njohur si përgjigje ndaj stresit
Në stresin kronik, përgjigjja e organizmit varet nga ashpërsia dhe kohëzgjatja e stresit dhe mënyra se si njeriu e përballon atë. Sistemi kardiovaskular, sistemi nervor, sistemi imun mund të preken. Stresi kronik ka një ndikim të madh në disa sëmundje, duke përfshirë sëmundjet e zemrës, diabetin dhe astmën.
Stresi gjithashtu shkakton humbjen e vëmendjes,vështirësitë në përqendrim, ankthin. Ai udhëheq drejt depresionit, problemeve në marrëdhëniet me njerëzit, performancë e dobët në shkollë dhe punë. Stresi kronik gjithashtu ndërhyn në uljen e aftësive të individëve për t’u zhvilluar dhe për t’u shprehur edhe duke ditur që një individ i caktuar në një fushë të caktuar, më përpara shkëlqente në atë fushë.
Një mënyrë për të vlerësuar stresin është dhe kryerja e disa pyetjeve vetvetes :
-Cilët faktorë ndikojnë në ciklin e jetës që mund të kontribuojnë në rritjen e stresit?
-Cilat probleme në punë, në familje dhe jetën personale shkaktojnë stres ?
-Koha që është dhënë në dispozicion, a është e mjaftueshme ?
-Kam ndonjë shenjë stresi?
-Si mund t’i mbuloj dhe t’i zhduk shenjat e stresit ?
-Stili im i jetës ndikon në aftësitë e mia për të ulur stresin ?
Vlen për t’u theksuar se pjesa më e madhe e veprimeve që shkaktojnë ankth dhe frikë mund të shkaktojë stres. Disa nga shenjat e stresit janë:
-Zemërim
-Vetëvlerësim i ulët
-Dhimbje koke dhe stomaku
-Rebelim
-Pagjumësi
-Anoreksi
-Pakënaqësi ndaj botës
Si eliminohet stresi?
Stresi është një pjesë e pandashme e jetës dhe mund të jetë pozitiv ose negativ. Stresi përjetohet në mënyra të ndryshme dhe është në varësi të perceptimit, si shihet një situatë dhe sa stres shkakton ajo
Gjithashtu, njeriu duhet të vlerësojë sasinë e stresit në jetën e tij, asnjë specialist nuk mund ta bëjë këtë më mirë sesa vetë individi
Një nga hapat e parë që ndërmerret për të eliminuar stresin është të mësuarit për të menaxhuar atë. Individi duhet të gjejë strategjinë që atij i përshtatet dhe i duket më e mirë..Përdorimi i strategjive në mënyrë të vazhdueshme është çelësi i zgjidhjes së problemeve. Ato përfshijnë :
Aktivitetet fizike -Aktiviteti fizik mund të reduktojë stresin dhe të rrisë përgjigjen ndaj stresit, siç mund të jenë të ecurit, të vrapuarit, dhënia e biçikletës etj.
Të shkruarit - Të shkruarit e ngjarjeve dhe rrethanave stresuese mund të ndihmojnë në lehtësimin e stresit .Të shkruarit për 10 ose 15 min për ngjarjet stresuese të ditës dhe sesi ndiheni, ndihmon për të larguar stresin.
Biseda me miqtë apo të afërmit mbi atë çfarë ndjeni - Shprehni mendimet dhe ndjenjat tuaja në biseda, në aspektin pozitiv të ngjarjes së ndodhur.
Qeshni dhe qani - Të qeshurit dhe të qarët janë mënyra natyrale për të larguar dhe lehtësuar stresin dhe tensionin.
Gjeni një aktivitet që ju sjell kënaqësi - Një aktivitet kuptimplotë ndihmon për të larguar stresin.
Relaksimi i trupit
Ushtrimet e frymëmarrjes - frymëmarrja dhe frymënxjerrja e thellë e ndihmon largimin e stresit.
Relaksimi progresiv i muskujve - ul tensionin e muskujve duke relaksuar grupe të ndryshme muskujsh.
Masazhet - siç janë masazhet e qafës dhe shpatullave
Joga - e cila është një formë ushtrimi dhe meditimi, kërkon instruksione të veçanta nga profesionet.
Shmangni stresin e panevojshëm
Për të shmangur stresin e panevojshëm, është e nevojshme të gjeni mënyra për të ulur apo shmangur incidentet stresuese që rrisin reagimin negative të organizmit.
Menaxhimi i kohës - I lejon individit administrimin më të mirë të mundshëm për vetë shoqërinë dhe familjen, duke rritur cilësinë dhe produktivitetin. Kjo mund të arrihet duke kursyer kohën. Përqendrohuni dhe skedoni kohën tuaj dhe si e shpenzoni atë.
Ndërtimi i strategjive të shëndetshëm të shëndetit - Kjo është tërësisht individuale. Individi duke njohur streset e përditshme, ndërton strategji për t’i eliminuar ato dhe për të shndërruar faktorët negativë në pozitivë .
Mbështetje sociale - është një faktor madhor në mënyrën sesi individi e përjeton stresin. Mbështetja sociale që merret nga komuniteti, miqësia apo familja është një faktor pozitiv, qoftë në perceptimin apo përballimin e stresit.

Nëse stresi nuk përballohet dot nga individi, është e nevojshme që individi të konsultohet me një terapist ose specialist.

STRESI PREK GJITHASHTU FEMIJET

Ne vorbullen e jetes se perditshme, harrohet ndonjehere qe femijet ndjejne frikera, perjetojne deshtime dhe jane deshmitare te pafuqishem te ngjarjeve gjeneruese te stresit. Nganjehere reaksionet e tyre - apati, kriza, te qara jane keqinterpretuar, mendohej se behej fjale per nje etape te zhvillimit te tyre ose te nje tipari te karakterit dhe jo te manifestimit te stresit. Perkundrazi, nje stres i madh sic eshte nje ndarje, nje vdekje, nje operacion qe do te behet, ose nje semundje e rende eshte thjesht per ta identifikuar. Ai shfaqet me nje humbje te oreksit, dhimbje barku, ose shenja depresioni. Tek bebet nje stres shume i rendesishem mund te ngadalesoj ritmin e njohurive te reja. Duke i analizuar ngjarjet qe u kane paraprire ketyre simptomave mund te jesh ne gjendje te kuptosh arsyen e stresit.
Termi “stress” eshte futur ne literaturen mjekesore ne 1936 nga psikologu kanadez Hans Selye. Eshte nje reaksion i organizmit kur ai i nenshtrohet nje agresioni: traumatizim, goditje emocionale, operacion kirurgjikal te lehte dhe ne pergjithesi detyrimet e jetes se pergjithshme. Edhe pse nje stres i vogel mund te luaj nje rol pozitiv, sepse ai perforcon kapacitetet e pershtatjes se individit njihen tashme te keqijat, dhimbjet dhe semundjet e lidhura me nje stres te madh ose perserites. Stresi ekziston gjithashtu tek bebet dhe tek femijet e cdo moshe edhe pse shpesh eshte i nenvleftesuar ose eshte tendence per te minimizuar rendesine. Disa femije kane nje temperament qe duket i predispozuar ndaj stresit. Per me teper familja dhe konteksti social mund te jene gjeneratore te tensionit.

NJE MJEDIS FAMILJAR NEN TENSION

Kur prinderit jetojne tensione te rendesishme, te gjithe anetaret e familjes, perfshire edhe femijet pesojne kundergoditje. “Divorci” ose cdo forme tjeter ndarje eshte nje faktor stresi madhor per femijen. Pervec ndarjes se prinderve ai peson ndryshime ne jeten e tij te perditshme, shpesh ai shikon qe shpenzimet e tij pakesohen, koha e tij e lire, argetimet, pushimet, aktivitetet jane corientuar. Plus kesaj ne te shumten e kohes divorci eshte sinonim i transferimit. Femija duhet te ndrroj shkollen, jeton nje shkeputje me miqte e shoket e tij dhe largohet nga gjysherit. Se fundi prinderit jane me pak disponibel ne planin afektiv dhe i kushtojne me pak kohe femijeve te tyre. Keto i jane dhene pas vetvetes, merren si te besueshem ose me keq akoma si deshe kurbani. Te deshperuar dhe te stresuar prinderit neglizhojne rutinen: psh: ora e fakteve ndryshon, s’ka rendesi se cfare ka apo jo ne cepin e tavolines.

STRESI I PERFORMANCES

Me perjashtim te tensioneve qe vijne nga abuzimi i alkoolit dhe drograve me te favorizuara ne mjedise te pafavorizuara, femijet e mjedisit social-ekonomik te pafavorizuar nuk i nenshtrohen me shume stresit se te tjeret. Perkundrazi disa femije te sferes se larte shoqerore jetojne nje stres dinak i lidhur me performancen sportive ose me suksesin shkollor me cdo kusht. Prinderit i shtyjne femijet e tyre drejt nje aktiviteti qe ata vete kane enderruar te praktikojne pa llogaritur qe te vegjelit e tyre nuk kane te njejtat shije me ta. Kjo ben qe te behen shume vizita te mjeku para se te behet lidhja midis dhimbjeve te renda te barkut tek nje femije dhe faktit qe ai nuk pranon te luaj nje loje vecse per ti bere qejfin te atit. Ndodh qe kontakti i pare me disiplinen dhe garen, kur fillon viti i ri shkollor psh, provokon nje stres te rendesishem.
Si perfundim, eshte e rendesishme te njihni cdo ngjarje te rendesishme qe ndodh ne jeten e femijes. Te rriturit jane te rendesishem ne jeten e femijeve. Krijoni nje mjedis qe inkurajon nje stil jete relaksues. Perdorni teknika qe favorizojne qetesi dhe relaksim.

Referenca:

http://www.zeriyt.com/stresi-t122249.0.html

http://psikologji.net/forumi/index.php?topic=4sd26.0

Woolfolk Anita, “Psikologji Edukimi”, CDE, Tirane 2011

Detyra Plote

TEORI MBI GJUMIN

Gjumi është një gjëndje e natyrshme pushimi i rregullt trupor. Fenomen universal i vëzhguar tek të gjithë qeniet njerzore gjitarët, zogjtë dhe peshqit. Gjumi është e kundërta e zgjimit. Gjumi nuk është një gjendje e pavetëdijshme, por më tepër, një gjendje prehjeje trupore e mendore, që karakterizohet nga një zvogëlim i vullnetshëm i lëvizjeve trupore, rënie e reaksioneve ndaj ngacmimeve të jashtme, një nivel i lartë i anabolizmit (ripërtëritjes së qelizave), dhe një nivel i ulët i katabolizmit (shkatërrimit të qelizave). Gjumi është vetëm një gjendje e tjetërsuar e vetëdijes, e kundërt me të qenurit i pavetdijshëm.

Gjumi ndikohet nga ritmi ditor, dhe ndodh çdo 24-orë, (megjithëse ora e brendshme (ora biologjike) e njeriut zakonisht shkon ne cikle24,5--25,5 orë) dhe nga shkaqe hormonale dhe rrethanore. Ky ritëm apo cikël rregullohet çdo ditë (d.m.th, çdo 24 orë), dhe ky cikël ndikohet nga shume ngacmime, në të shumtën nga shkaqe të njohura që kanë të bëjnë me dritën diellore, pra ciklin ditë - natë. Nga ky cikël varet niveli i melatoninës, i cili rritet   gjithmonë, kur ne biem të flemë. Gjumi është funksion ripërtëritës i trupit dhe trurit siç vërehet nga shume simptoma (shenja) te keqfunksionimit qe haset kur kafshët nuk mund të flenë. Në të vërtetë, megjithëse gjumi është paraqitur si një gjendje e dukshme qetësie, gjatë kësaj gjendjeje ndodhin ndryshime të ndërlikuara në nivelin trunor qe nuk mund të shpjegohen vetëm me një gjendje të thjeshtë pushimi trupor e mendor. Për shembull, janë disa qeliza trunore qe ne disa faza te gjumit kane një veprimtari 5-10 herë më të lartë në krahasim me zgjimin.

Dy veçori themelore dallojnë gjumin me gjendjen e të qenit zgjuar:

1.E para është qe gjumi ngre një pengesë perceptive (rrokëse) midis botës së vetedijshme dhe botës së jashtme,

 2 E dyta është qe një ngacmim shqisor (p.sh. një zhurmë e forte) mund ta tejkalojë këtë pengesë dhe ta zgjojë të fjeturin.

TEORI MBI GJUMIN

Sipas William C. Dement (1960) tregon se, mungesa e gjumit me “lëvizjet e shpjeta të syrit” sjell si pasojë ndryshime të personalitetit, ankth të shtuar dhe irritueshmëri.

Studiuesit në Universitetin e Warwick dhe University College Londër kanë zbuluar se mungesa e gjumit mund të jete  rreziku i vdekjes nga sëmundjet kardiovaskulare, por edhe e fjetura  shumë mund të jetë gjithashtu i lidhur me dyfishimin e rrezikut të vdekjes, edhe pse nuk kryesohet nga sëmundje kardiovaskulare

 Profesor Françesko Cappuccio tha: "gjumë i shkurtër është treguar të jetë një faktor rreziku për shtim në peshë, hipertensionit dhe diabetit tip 2, nganjëherë çon në vdekshmëri.  

Sipas Greiser, Greenberg dhe Harrison (1972) njoftuan se privimi nga gjumi me “lëvizje të shpejtë të syve” prodhonte deficitet në kujtimin e fjalëve të lidhura emocionalisht.

Sipas Hartmann (1973) gjumi me “lëvizjet e shpejta të syve” është i rëndësishëm për konsolidimin e kujtesës, veçanërisht kur është i pranishëm stresi.
Madje sipas Crich dhe Mitchison (1983) funksionimi i gjumit me “lëvizjet e shpejta të syve” pastrojnë trurin nga kujtime që mund të ndërhyjnë te mendimi normal dhe kujtesa. Kjo është arsyeja se pse ne nuk mbajmë mend shumë nga ëndrrat tona.
Sipas studiuesve te tjere gjumi ndihmon trupin tonë të ruajtur dhe rivendosur energji duke ngadalësuar metabolizmin tonë. Duke ulur metabolizmin tonë, ne kemi ruajtur energjinë.Ndërsa ne fle, proceset e të mësuarit të trurit janë të fikur.

Teoritë e të nxënit
Neuronet që janë të përfshirë në kujtesën dhe të mësuarit të vëmendshëm të bëjë pushim në gjumë, posaçërisht gjatë REM.  Ndoshta kjo është arsyeja pse ndihemi mendërisht mprehtë kur kemi pasur një natë të mirë gjumi, krahasuar me mënyrën se si ne mendojmë, pasi qëndrojnë të gjithë natën e gjatë .

Gjumi REM luan një rol në ruajtjen dhe konsolidimin e kujtesës. Shumë studime mbështesin këtë teori

 Dy grupe të nxënësve, të cilët kishin mësuar materiale të njëjtën mbrëmje më parë.ku njëri  grup ishte i privuar nga gjumi REM gjatë një nate, grupi tjetër fjetur normalisht pa ndërprerje. Grup me privimin e gjumit REM  treguan se mbajtja e tyre e materialit të lexuar ishte e varfër në krahasim me grupin tjetër që fjeti pa ndërprerje. . . 

Megjithatë, teoritë e tjera thonë se, gjumi REM është projektuar veçanërisht për të hequr informacione te padobishme nga kujtesa. Kjo teori sugjerojnë se ajo është e një rëndësie të barabartë për të hequr pjesen e padëshiruar te informacionit dhe për të ruajtur të dhëna të rëndësishme. Memorja ka për të punuar dy mënyra: një për ruajtje të informacionit të rëndësishme dhe një për heqjen e informacionit të parëndësishëm.

Teoritë zhvillimore
 Teori të tjera thonë se gjumi luan një rol në zhvillimin e trurit.Gjumi REM është një komponent kryesor i gjumit për foshnjat në utero dhe foshnjat.Një tjetër teori propozon se gjumi është një sjellje adaptive për të na mbajtur larg nga probleme gjatë natës. Në një mjedis natyror  në errësirën e natës, ne nuk mund të kryejmë të njëjtat aktivitete ashtu si gjate dites.Pra, duke fjetur, ne thjesht të përmbahemi nga të qenit aktiv.

 Një studim i fundit në lidhje me gjumin ka nxjerrë në dritë që disa njerëz kanë pësuar një mutacion gjenetik në një gjen që duket se luan një rol shumë të rëndësishëm në caktimin e orëve të gjumit për qeniet njerëzore.
Shkencëtarët kanë studiuar një familje të madhe në Kaliforni dhe zbuluan se mamaja dhe e bija e saj kishin një zakon. Ato çoheshin në orët e para të mëngjesit dhe kjo pa ndonjë efekt të keq të dukshëm.
Zakonisht ato binin për të fjetur në 10.30 dhe çoheshin në 4.00. Studiuesit morën mostra gjaku nga e gjithë familja dhe analizuan ADN-në e tyre për të zbuluar ndonjë gjurmë të çrregullimit dhe vunë re se ato kishin pësuar një mutacion në një gjen të njohur si hDEC2, që është i njohur për ndikimin edhe në gjenet e tjera dhe lidhet mbi të gjitha me ndikimin që ka për të kontrolluar gjumin.
Anëtarë të tjerë të familjes që bënin një gjumë të gjatë nuk e kishin pësuar këtë mutacion. Ata flinin rregullisht 8 orë në ditë, në vend të 5 orëve që flinin mamaja dhe vajza. Për të qenë të sigurt se hDEC2 ka të bëjë vërtetë me kohëzgjatjen e të gjumit, shkencëtarët futën me shumicë gjenin në fjalë në një mi dhe panë se ai nisi të kishte të njëjtat zakone, si edhe gratë, pra të flinte shumë pak. Sipas shkencëtarëve, në trupin tonë ka një sistem që na dikton se sa nevojë për gjumë kemi.
Por ajo që shkencëtarët nuk e dinë është se si arrihet në këtë përfundim. Por sipas studimit doli në pah se njerëz të ndryshëm kanë nevoja të ndryshme për gjumë. Në vitin 1999 shkencëtarët identifikuan ekzistencën e një gjeni, ose më saktë ndryshimin mutacional brenda një gjeni.
Ky ndryshim kodicionon kohën që kalojmë në gjumë, zakonin për të fjetur herët, apo për t‘u çuar vonë. Në bazë të këtij zbulimi u bë një klasifikim në lidhje me grupmoshat dhe orët përkatëse të gjumit që ka nevojë secila prej tyre.

Shtat moshat e gjumit
1. Gjumi te të sapolindurit ndodh gjatë gjithë ditës, por ndjek një cikël të çrregullt.
2. Bebet mes 3 dhe 11 muajve të parë të jetës zakonisht nisin të fl enë ca orë

edhe natën.
3. Të miturit mes 1 dhe 3 vjeç kanë nevojë për 12 deri në 14 orë gjumë dhe
dremitje të vogla gjatë ditës.
4. Fëmijët e moshës parashkollore nisin të kenë ankthe dhe frikë gjatë natës.
5. Problemet me gjumin te fëmijët e moshës 12 vjeç kanë të bëjnë me televizorin
dhe kompjuterin.
6. Adoleshenca lidhet me orët e gjata të gjumit dhe mendohet se kjo është e
nevojshme për zhvillimin.
7. Sa më shumë kalon mosha, aq më pak flenë njerëzit.

Çrregullimet e gjumit
a. disomnitë kemi insomnia (pagjumësia) dhe hipërsomnia, simptoma kryesore është çrregullimi i sasisë dhe cilësisë së gjumit të bërë.
1. Insomia nuk është asgjë tjetër përveç kërkesë e madhe për ilaçe gjumi është një simptomë e përhapjes së gjerë të insomnisë,pamundësisë për të zënë gjumi.
Disa insomniakë i zë gjumi lehtë, por shohin ëndrra sikur janë të zgjuar. Si rrjedhojë, kur zgjohen, ata ndjehen sikur po përpiqeshin ende që të flinin.
Të tjerët e kanë të vështirë që t’i zërë gjumi për shkak të ankthit, frikës, stresit, depresionit, ose problemeve të tjera. Droga po ashtu mund të çrregullojë ciklin normal të gjumit.
Disa inspomiakë vuajnë nga një gjendje e njohur si apnea e gjumit. Ata i zë gjumi lehtë, por pastaj u ndalet frymëmarrja dhe zgjohen duke gulçuar për ajër. Ata mund të zgjohen disa qindra herë gjatë nate.

Bllokimi i kalimit të ajrit nga shtendosja e muskujve të fytit ose një keqfunksionim në tru, mund të sjellë për pasojë apnean. Po ashtu ka mundësi që sindroma e vdekjes së befasishme foshnjore të shkaktohet nga apnea e gjumit.
2. Narkolepsia nuk është asgjë tjetër por një formë e hipersomnisë, është çrregullim i gjumit i karakterizuar nga goditje pa vend të gjumit gjatë ditës. Personin narkoleptik e zë gjumi në mënyrë të paparashikuar gjatë ditës.
Një simptomë e narkolepsisë është shfaqja e halucinacioneve hipnagogjike. Këto janë ëndrra shumë të qarta që shfaqen kur narkoleptiku hyn në një goditje gjumi. 

b. Çrregullimet e gjumit me lëvizje jo të shpjet të syve. Njihet disa parasomni që ndodhin në Etapat III dhe IV të gjumit me “lëvizjet jo të shpejta të syve” dhe që përfshijnë të folurit në gjumë, të ecurit në gjumë, urinimi në shtrat, dhe tmerrimin në gjumë, zgjohet duke piskatur dhe të tmerruar. Ato janë, në pjesën më të madhe, të parrezikshme dhe ndodhin shpesh te fëmijët.
Çrregullimet e gjumit me “lëvizje jo të shpejtë të syve” kanë tiparin e përbashkët që personi shpesh nuk i mban mend ato kur çohet në mëngjes. Kjo përputhet me konceptin se gjumi me “lëvizjet jo të shpejta të syve” nuk përbën një gjendje mendërisht aktive të vetëdijes.
vështirësitë e gjumit janë të lidhura ngushtë me çrregullime psikiatrike të tilla si depresioni, alkoolizmi, dhe çrregullim bipolar. Deri në 90% e të rriturve me depresion janë gjetur të kenë vështirësi të gjumit.

Paraliza në gjumë është një gjendje në të cilën një person përjeton një paralizë të përkohshme të trupit menjëherë, pasi zgjohet (dhe më rrallë, pasi bie në gjumë). Ndonëse mendja është në gjendje zgjimi, ata që vuajnë nga kjo lloj paralize e gjejnë veten të paaftë të lëvizin, ndonjëherë deri për disa minuta. Në disa raste, ai që vuan mund të përjetojë haluçinacione të dëgjimit, prekjes apo shikimit.

Kjo gjendje është e lidhur ngushtë me paralizën normale që ndodh gjatë fazës REM të gjumit, e quajtur atonia e muskujve, në të cilën trupi paralizohet për të penguar një person që të kryejë aktivitetet që sheh në ëndërr, si për shembull lëvizja e këmbëve në rast se në ëndërr është duke vrapuar. Disa shkencëtarë besojnë se është një pjesë normale e ciklit të gjumit dhe kur ndodh paraliza e gjumit, truri është zgjuar nga një gjendje REM në një gjendje pothuajse zgjimi të plotë, e megjithatë paraliza e trupit vazhdon.

Disa prej shkaqeve të mundshëm të paralizës së gjumit përfshijnë pengimin post-sinaptik të neuroneve të trurit apo nivele të ulët të melatoninës. Gjithashtu, besohet se narkolepsia (një gjendje neurologjike që karakterizohet nga një gjendje gjumi tërë ditën) mund të shkaktojë paralizën e gjumit. . Por nuk është e thënë sem narkoleptikët vuajnë nga kjo gjendje. Në fakt, studime të ndryshëm tregojnë se, shumica e njerëzve e përjetojnë paralizën e gjumit të paktën një herë gjatë jetës.

Konkluzioni

Gjumi eshte biologjikisht I domosdoshem dhe duket I nevojshem per te ndihmuar jeten,eshte nje gjendje  e natyrshme qetesie .Gjumi eshte nje fenomen universa per te gjithe qeniet e gjalla psikologe dhe studiues te shumte kane thene teorite e tyre mbi gjumin.Studiuesi Cappuccio thote se gjjumi I shkurter eshte nje faktore I rrezikut per shtim peshe, hypertension madje qo deri ne vdekje .Nje psikologe tjeter Hardman thote se gjumi eshte I rendesishem per konsolidimin e kujteses veqanerisht ku eshte I pranishem stresi.Gjithashtu trajtuam edhe Çrregullimet e gjumit si paraliza e gjumit ,narkolepsia,insomnia hipersomnia e te tjere.

Biblografia

Text is available under the Creative Commons Attribution-ShareAlike License; additional termsmay apply. Wikipedia is a registered trademark of the Wikimedia Foundation, Inc

©2012 About.com. All rights reserved.

A part of The New York Times Company.

Detyra Plote

Sistemi Arsimore ne Amerike

Tema:Krahasoni dy shtete ,dallimet dhe te perbashketat e tij ne arsim.

Sistemi arsimore ne Amerike :

 Arsimi publik amerikan mirmbahet nga qeveria shteterore dhe vendore,rregulluar na Departamenti Amerikan i Arsimit.Femijet jane te detyruar me shumicen e shteteve te vijojne mesimet nga mosha 6-7 vjec { duke filluar me sistemin parashkollor ose klasen e pare}deri sa te mbushin tetembedhjete vjet{zakonisht deri ne mbarim te klases se dymbedhjete,shkolles se mesme}disa shtete i lejonje femijet ta lene shkollen ne moshen gjashtembedhjete ose shtatembedhjete vjecare.

Shkollimi i detyruar eshte i parashikuar kryesisht ne nivelin primar ose sekondar,te cilat emertohen ndryshe elementare dhe e larte.Mosha e rregjistrimit ne shkolle varion nga Shteti ne Shtet,nga 5-8 vjec dhe perfundon 14-18 vjec.Disa shtete tjerat e kane te detyrueshme edhe deri ne moshen 18 vjec,

Hapi i pare ne edukimin eshte edukimi parashkollor qe fillon ne moshen 5 ose 6 vjec per disa shtete dhe per te tjera 4 deri ne 5 vjec.

Edukimi fillor ose ndryshe {niveli paresor}

Mesimdhenesit e shkollave elementare jane te pajisur me edukimin e nevojshem te zhvillimit konjitiv dhe psikologjik te femijeve qe ne universitet.Ne pergjithesi dy nivelet kryesore qe jane elementar dhe dytesor,ndahen ne shkallen e pare te marre nga kopshti dhe shkallen finale ne fund te sistemit 12 vjecar.

Niveli dytesor ose {arsimi i mesem}

Ky nivel ndahet ne dy nivele te tjera:shkolla e mesme dhe shkolla e larte.Ne shkollat e mesme {fillojne 14-18 vjec dhe ndryshojne sipas shtetit perkates} vlersohen shume teknologjia,aftesite personale,zbatimi i njohurive,te menduarit dhe komunikimi etj.Pervec shkollave te mesme normale jane te perhapura edhe disa shkolla publike qe quhen magnet schools,te cilat ofrojne nje flozofi te vecante arsimimi.Po keshtu shkollat profesionale te cilat perqendrohen ne kurse tregtar ose industriale.Ata qe nuk aarijne certifikaten e diplomimit te shkolles se mesme,pra ne moshen 18 vjec,konsiderohen se kane braktisur arsimin.

Niveli i trete ose {shkolla e larte}.Niveli universitar dhe akademik fillon pasi ka pefunduar shkolla dytesore.Ketu perfshihen kolegjet ose universitetet dhe konsiston ne dy ose kater vjet studimi.

Keto vite studimi perfundojne me diplome ,te cilat ndahen ne “Bachelor”te degeve perkatese.”Bachelor of arts” dhe “Bachelor of science”

Sistemi arsimore ne Kine

.Ne kine po zhvillohet po zhvillohet arsimi me permasat me te medha ne bote,tani numri i studenteve ne shkolla i ka kaluar 200 milionet.Sistemi arsimore ne kine perbehet nga arsimi parashkollor,arsimi fillor,arsimi i mesem dhe arsimi i larte.Qeveria zbaton arsimin e detyrueshem  9 vjecar.Qeveria kineze i kushton rendesi shume te madhe zhvillit te arsimit te detyrueshem ,dhe nepermjet perpjekjeve perqindja e perhapjes se arsimit te detyrueshem ka arritur mbi 90 % nga 80%  qe ishte para 10 vjetesh.

Arsimi I te miturve :  ne Kine do te thote arsimi I femijeve parashkollore nga mosha 0 dei ne 6 vjec.Ne kine arsimi I te miturve behet kryesisht ne kopshtet e femijeve ose ne kurset prashkollore.ministria e KInes ka hartuar posacerisht programin e arsimit te te miturve sipas aftesive dh evecorive psikike te femijeve te moshave te ndryshme.Ne kine ne peegjithesi pranohen ne kopshte femije ne moshen 3 deri ne 6 vjec por ka disa kopshte qe pranojne femije edhe me moshe me te vogel.Ne kine ka kopshte femijesh shteterore dhe private.KOpshtet shteterore kane histori te gjate,pervoje,model te pjekur,dhe shpenzime te ulta.Kurse kopshtet private kane shpenzime me te larta kane karakteristikat e veta  dhe regullojne metoden,permbajtjetn e edukimit sipas nevojave te tregut.

Arsimi fillor:

 Arsimi fillor I Kines fillon ne moshen 6 vjecare dhe kryhet ne 6 vjet ne lendet mesimore perfshihen gjuha kineze,matematika,shkenca,gjuha e huaja,edukata,muzika,sport.etj.Ne etapat e arsimit te detyrueshem,pjesa me e madhe w shkollave fillore jane shteterore.Sektoret arsimore kineze po perpiqen te permiresojne kushtet e mesimdhenies te shkollave te dobeta,ne menyre qe nxenesit te marrin arsimin e detyrueshem sa me te barabarte.Ne zonat fshatare me vendbanime te shperndara zbatohet arsimi I perqendruar domethene te perqendrohen femijet ne shkolla qendrore me kushte me te mira dhe me konvikte nxenesish.

Arsimi I mesem I ciklit te ulet:

Arsimi I mesem I ciklit te ulet eshte prape arsim I detyrueshem.Ai behet per 3 vjet ne lendet mesiomore perfshihen gjuha kineze,matematika,gjuhe te huaja,fizika,kimia,edukata etj.Pjesa me e madhe e shkollave te mesme te ciklit te ulet jane shteterore.Nga shkolla filore per pranimin ne arsimin e ciklit te ulet nuk behet provim,sektoret perkates arsimore percaktojne shkollen e nxenesve sipas pozites gjeografike te shkolles se tyre fillore dh sipas vullnetit te tyre.

Arsimi I mesem I ciklit te larte: Arsimi i mesem i ciklit te larte do te thote arsimi pas kryerjes se shkolles se mesme te ciklit te ulet,ku perfshihen shkolla e mesme e pergjithshme,shkolla e mesme profesionale dhe teknikume profesionale,Arsimi imesem i ciklit te larte nuk eshte i detyrueshem.Nxenesit duhet te paguajne disa shpenzime ndryshe nga dy nivelet e meparshme.Arsimi I mesem I ciklit te larte eshte 3 vjet. Shkollat e Arsimit te mesem  te ciklit te larte jane shteterore,per shkak  se arsimi I mesem I ciklit te larte nuk eshte I detyrueshem.ne kine per tu pranuar nga shgkolla e mesme e ciklit te ulet ne ate te ciklit te larte studentet duhet te kalojne nje provim,dhe shkolla I pranon studentet sipas vullnetit dhe notave te tyre.

Arsimi I larte:

Ne arsimin e larte te Kines perfshihen studimet ne shkollat e larta profesionale,ne universitetet,dhe studimet pasuniversitare per magjister dhe per doctor,shkollat e larta ndahen ne shkollat e larta normale,shkollat e larta profesionale,universitet televizive,shkollat e larta per te rriturit etj.Ne kine per  tu pranuar ne shkollat e larta,studentet duhet te kalojne nje provim,dhe shkollat e larta i pranojne ata sipas vullnetit dhe notave te tyre ne provim.Ata qe nuk kane aaritur normen e pranimit ne provim ose ata qe jane te pashkeputur nga puna ndjekin shkolla te larta private ose ato radio-televizive.

Arsimi jashteshkollor:

Pervec  arsimit  ne shkolle,ne Kine ekzistojne edhe shume institucione arsimore jashteshkollore.Ne institucionet jashteshkollore perfshihen qendrat te rinjeve,qendrat e aktiviteteve te ndryshme,arsimi ne internet etj.Ne keto institucione femijet dhe te rinjte marin njohuri muzikore,vizatim koreografine etj ,ata plotesojne njohurite kulturore.

Provimet per marrjen e certifikatave :

 Ne Kine zhvillohen edhe provime per te fituar certifikata te ndryshme.Keto provime konsiderohen si kapital per te shtuar mundesine e punesimit dhe per te vertetuar aftesine e tyre profesionale.Psh perfshihen  provimet e gjuheve te huaja ,te nivelit te kompjuterve,provimet e drejtesise e kontabilitet etj.

Detyra Plote